کتاب دلایل پایایی و دوام انقلاب اسلامی ایران

کتاب «دلایل پایایی و دوام انقلاب اسلامی ایران» اثر محمدمهدی اسماعیلی، تحلیلی عوامل تداوم انقلاب اسلامی ایران از زمان وقوع آن در سال ۱۳۵۷ تا دوران معاصر ارائه می‌دهد. این اثر با رویکردی بین‌رشته‌ای نوشته شده است که به بررسی ریشه‌های ایدئولوژیک، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی پرداخته که نه تنها در پیروزی انقلاب نقش داشتند، بلکه همچنان به عنوان ستون‌های استحکام این نظام در برابر چالش‌های داخلی و خارجی عمل می‌کنند. به عبارت دیگر، نویسنده با استناد به اسناد تاریخی، بیانات عاملان مهم انقلاب و تحولات چهار دهه اخیر، تلاش کرده است الگویی جامع برای درک انقلاب ایران عرضه کند. او انقلاب ایران را بیش از یک جنبش سیاسی، «انقلابی فرهنگی-تمدنی» میداند که بر پایه آموزه‌های مذهب شیعه و اندیشه‌های امام خمینی (ره) شکل گرفت. به باور او، ترکیب اسلام سیاسی با مفاهیم عدالت‌خواهی، استکبارستیزی، و استقلال، هویتی منحصر به فرد به انقلاب بخشید که در برابر گفتمان‌های رقیب مانند لیبرالیسم و مارکسیسم مقاومت کرده است. این ایدئولوژی نه تنها در شعارها، بلکه در ساختار قانون اساسی و سیاست‌های کلانی مانند «اقتصاد مقاومتی» تبلور یافته است. از طرف دیگر، نویسنده نظام ولایت فقیه را به عنوان «قلب تپنده نظام جمهوری اسلامی» معرفی می‌کند که با ایجاد پیوند بین دین و سیاست، انسجام داخلی را حفظ کرده است. او کارکردهای رهبری در بحران‌هایی نظیر جنگ تحمیلی، تحریم‌ها و اعتراضات داخلی را تحلیل می‌کند و معتقد است که اقتدار و مشروعیت رهبری، مانع از تفرقه و فروپاشی شده است. کتاب سپس به سراغ عامل بعدی پایداری انقلاب اسلامی می رود. نویسنده بر نقش نهادهای مردمی مانند بسیج، سپاه پاسداران و سازمان‌های فرهنگی-مذهبی در حفظ پویایی انقلاب تأکید دارد. به زعم او، این نهادها با ایجاد شبکه‌های اجتماعی عمیق، حس تعلق شهروندان به آرمان‌های انقلاب را تقویت کرده و از طریق آموزش‌های ایدئولوژیک، نسل‌های جدید را با گفتمان انقلاب همراه ساخته‌اند. وی همچنین، برگزاری مناسک مذهبی-سیاسی مانند راهپیمایی ۲۲ بهمن را نمادی از اتحاد ملی می‌داند. به طور کلی، مطالعه این کتاب برای درک نسبت دین، سیاست، و جامعه در ایران معاصر مفید به نظر می‌رسد.