کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار
نویسنده:
ابوالقاسم فردوسی
معرفی کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار
حکیم ابوالقاسم فردوسی، پادشاهی گشتاسپ را با شرح خوابی که دیده است در پانزده بیت آغاز می کند. در آن خواب دقیقی طوسی، سراینده ناموری که پیش از فردوسی به نظم شاهنامه پرداخته است، امّا تنها هزار بیت از زندگی گشتاسپ و ظهور زردشت و جنگ ارجاسپ را به نظم آورده و در جوانی به دست غلامی کشته شده است، نخست فردوسی را از گزیدن شاهی کشورگشا و بخشنده و بختیار برای اهداء کتاب می ستاید و سپس از وی می خواهد ابیاتی از شاهنامه را که وی سروده است در کتاب خود جای دهد تا هم از آسیب زمان مصون بماند و هم آن شاه از رنج وی نیز آگاه گردد. استاد طوس با مهربانی و جوانمردی به وصیت او عمل می کند و ابیات سروده او را که برخی بدان نام گشتاسبنامه دقیقی داده اند و هزار و بیست و چهار بیت است در سرآغاز پادشاهی گشتاسپ جای می دهد. اینک این بخش از پادشاهی گشتاسپ به نظم دقیقی: برگردان ابیات سروده دقیقی شاعر از داستان گشتاسپ و ارجاسپ. چون لهراسپ شاه تخت شاهی به پسر سپرد، خود به نوبهار بلخ رفت و مقیم آن عبادتخانه شد. جامه پرستش از پلاس به تن کرد و تعویذ و دعای چشم زخم بر خود آویخت و زیورآلات نشانه سلطنت چون دستبند و گوشوار از خود دور کرد. موی سر فرو هشت و روی نیاز به درگاه کردگار بی نیاز آورد و سی سال با آفریننده هستی به ستایش و نیایش پرداخت. امّا گشتاسپ چون به جای پدر بر تخت سلطنت تکیه زد و تاج شاهی بر سر نهاد. دادگری پیشه ساخت و مردمان را گفت چون تخت و تاج از ایزد پاک دارد، باید که به پاس این موهبت به راه یزدان رود و جهان را بر آزادگان تنگ نسازد و بدان و بدراهان را به راه راست هدایت کند. این شاه از ناهید دختر قیصر که او را کتایون می خواند دو پسر داشت جز فرزندان دیگر، یکی اسفندیار و دیگری پشوتن، هر دو نبرده و نیرومند بودند و گرد و صفشکن.
درباره ابوالقاسم فردوسی
ابوالقاسم فردوسی طوسی (زادهٔ ۳۲۹ هجری قمری – درگذشتهٔ ۴۱۶ هجری قمری، در طوس خراسان)، شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سرایندهٔ شاهنامه، حماسهٔ ملی ایران، است. برخی فردوسی را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو دانسته‌اند که از شهرت جهانی برخوردار است. فردوسی را حکیم سخن و حکیم طوس گویند.
پژوهشگران سرودن شاهنامه را برپایهٔ شاهنامهٔ ابومنصوری از زمان سی سالگی فردوسی می‌دانند. تنها سروده‌ای که روشن شده از اوست، خود شاهنامه است. شاهنامه پرآوازه‌ترین سرودهٔ فردوسی و یکی از بزرگ‌ترین نوشته‌های ادبیات کهن پارسی است. فردوسی شاهنامه را در ۳۸۴ ه.ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان برد و در ۲۵ اسفند ۴۰۰ ه.ق برابر با ۸ مارس ۱۰۱۰ م، در هفتاد و یک سالگی، تحریر دوم را به انجام رساند. سروده‌های دیگری نیز به فردوسی منتسب شده‌اند، که بیشترشان بی‌پایه هستند. نامورترین آن‌ها به صورت مثنوی به نام یوسف و زلیخا است. سرودهٔ دیگری که از فردوسی دانسته شده، هجونامه‌ای در نکوهش سلطان محمود غزنوی است. برابر کتابشناسی فردوسی و شاهنامه، گردآوری ایرج افشار، با به‌شمارآوردن سروده‌های منسوب به فردوسی مانند یوسف و زلیخا تا سال ۱۳۸۵، تعداد ۵۹۴۲ اثر گوناگون در این سال‌ها نوشته شده‌است.
فردوسی دهقان و دهقان‌زاده بود. او آغاز زندگی را در روزگار سامانیان و هم‌زمان با جنبش استقلال‌خواهی و هویت‌طلبی در میان ایرانیان سپری کرد. شاهان سامانی با پشتیبانی از زبان فارسی، عصری درخشان را برای پرورش زبان و اندیشهٔ ایرانی آماده ساختند و فردوسی در هنر سخنوری آشکارا وامدار گذشتگان خویش و همهٔ آنانی است که در سده‌های سوم و چهارم هجری، زبان فارسی را به اوج رساندند و او با بهره‌گیری از آن سرمایه، توانست مطالب خود را چنین درخشان بپردازد. در نگاهی کلی دربارهٔ دانش و آموخته‌های فردوسی می‌توان گفت او زبان عربی می‌دانست، اما در نثر و نظم عرب چیرگی نداشت. او پهلوی‌خوانی را به‌طور روان و پیشرفته نمی‌دانست، اما به‌گونهٔ مقدماتی مفهوم آن را دریافت می‌کرد. به‌هرروی، در شاهنامه هیچ نشانه‌ای دربارهٔ پهلوی‌دانی او نیست.
پژوهشگران سرودن شاهنامه را برپایهٔ شاهنامهٔ ابومنصوری از زمان سی سالگی فردوسی می‌دانند. تنها سروده‌ای که روشن شده از اوست، خود شاهنامه است. شاهنامه پرآوازه‌ترین سرودهٔ فردوسی و یکی از بزرگ‌ترین نوشته‌های ادبیات کهن پارسی است. فردوسی شاهنامه را در ۳۸۴ ه.ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان برد و در ۲۵ اسفند ۴۰۰ ه.ق برابر با ۸ مارس ۱۰۱۰ م، در هفتاد و یک سالگی، تحریر دوم را به انجام رساند. سروده‌های دیگری نیز به فردوسی منتسب شده‌اند، که بیشترشان بی‌پایه هستند. نامورترین آن‌ها به صورت مثنوی به نام یوسف و زلیخا است. سرودهٔ دیگری که از فردوسی دانسته شده، هجونامه‌ای در نکوهش سلطان محمود غزنوی است. برابر کتابشناسی فردوسی و شاهنامه، گردآوری ایرج افشار، با به‌شمارآوردن سروده‌های منسوب به فردوسی مانند یوسف و زلیخا تا سال ۱۳۸۵، تعداد ۵۹۴۲ اثر گوناگون در این سال‌ها نوشته شده‌است.
فردوسی دهقان و دهقان‌زاده بود. او آغاز زندگی را در روزگار سامانیان و هم‌زمان با جنبش استقلال‌خواهی و هویت‌طلبی در میان ایرانیان سپری کرد. شاهان سامانی با پشتیبانی از زبان فارسی، عصری درخشان را برای پرورش زبان و اندیشهٔ ایرانی آماده ساختند و فردوسی در هنر سخنوری آشکارا وامدار گذشتگان خویش و همهٔ آنانی است که در سده‌های سوم و چهارم هجری، زبان فارسی را به اوج رساندند و او با بهره‌گیری از آن سرمایه، توانست مطالب خود را چنین درخشان بپردازد. در نگاهی کلی دربارهٔ دانش و آموخته‌های فردوسی می‌توان گفت او زبان عربی می‌دانست، اما در نثر و نظم عرب چیرگی نداشت. او پهلوی‌خوانی را به‌طور روان و پیشرفته نمی‌دانست، اما به‌گونهٔ مقدماتی مفهوم آن را دریافت می‌کرد. به‌هرروی، در شاهنامه هیچ نشانه‌ای دربارهٔ پهلوی‌دانی او نیست.
دسته بندی های کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار
مقالات مرتبط با کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار
آشنایی با 10 شاعر برجسته در ادبیات فارسی
ادامه مقالهمحصولات مرتبط با کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار
اولین نفری باشید که نظر خود را درباره "کتاب پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفندیار" ثبت می‌کند