کتاب صادق هدایت و هراس از مرگ

صادق هدایت یکی از مشهورترین و بحث‌برانگیزترین نویسندگان و روشنفکران ایرانی است. بسیاری از نویسندگان و روشنفکران ایرانی تحت تاثیر او بوده‌اند. او از پیشگامان داستان مدرن فارسی است و برخی از داستان‌های او ماندگارند. مشهورترین اثر او و شاید مشهورترین رمان مدرن فارسی بوف کور است. شاید به جرئت بتوان گفت در ادبیات مدرن فارسی دربارۀ هیچ اثری به اندازۀ بوف‌کور نقد و مقاله و مطلب نوشته نشده است.
زندگی و خودکشی او هم به همین اندازه بحث‌برانگیز بوده است و درباره‌ی خود او هم مطالب و کتاب‌های زیادی نوشته شده است. «صادق هدایت و هراس از مرگ» یکی از این کتاب‌هاست. محمد صنعتی نویسنده، منقد ادبی و روانپزشک است. او در زمینۀ نقد روانکاوانه، آثاری تالیف کرده است و این کتاب هم یکی از آثار مهم اوست. او سعی کرده است از منظری تازه به زندگی هدایت بپردازد. ایدۀ اصلی کتاب این است که هدایت علیرغم نوشته‌ها و گفته‌‌ها، اصلا مرگ‌اندیش و مروج خودکشی نیست؛ بلکه به شکل شگفت‌انگیزی میل به جاودانگی و زندگی دارد و دوستدار زندگی است.
صنعتی برای اثبات این تئوری و ایده‌اش جو غالب روشنفکری در ایران را از مشروطه تا دهه ۷۰ شمسی بررسی می‌کند. او معتقد است غالب روشنفکران زمان هدایت ذهنیتی اسطوره‌ای داشتند. یعنی این روشنفکران پیوند عمیقی با فرهنگ عرفانی داشتند؛ فرهنگ عرفانی زندگی‌گریز که دائم در مذمت زندگی حرف می‌زند. اما صادق هدایت اسطوره‌ستیز است. او در بوف‌کور هر چند از اسطوره‌ها استفاده کرده است اما ساختار بوف‌کور اسطوره‌ای نیست. بوف‌کور به شدت ضداسطوره و اسطوره‌ستیز است.
صنعتی در کتاب صادق هدایت و هراس از مرگ به خودکشی او هم می‌پردازد. و این نظر را به عنوان یک روانپزشک رد می‌کند که هدایت افسرده بوده است. او این خودکشی را نوعی اعتراض می‌داند و رفتن هدایت به پاریس را هم دلیلی بر این امر می‌داند، چرا که در ایران ممکن بود خودکشی او را مخفی کنند. صنعتی معتقد است کسی که افسرده باشد اصلا میلی به نوشتن ندارد، درست که هنر برآمده از دردی درونی است، اما افسردگی نیست.
صنعتی دربارۀ نقد روانکاوانه می‌گوید در این نوع نقد، علاوه بر خودآگاه نویسنده، ناخودآگاه او هم نقش دارد. در اثر، چیزهایی هست که انگیزۀ ناخودآگاه نویسنده در آن نقش داشته است و نویسنده از آن بی‌خبر بوده است. نویسندۀ کتاب صادق هدایت و هراس از مرگ، هدف کتاب را فقط یک تحلیل رون‌کاوانه نمی‌داند بلکه در پی آن است که با ساخت‌شکنی روان‌‌تحلیل‌گرانه نه تنها متن و محتوای بوف‌کور را بازخوانی کند بلکه تاریخ فرهنگی، اسطوره‌سازی و اسطوره‌کشی را نیز بررسی کند.
محمد صنعتی در کتاب صادق هدایت و هراس از مرگ تلاش کرده است تا از منظری تازه به زندگی اثرگذارترین نویسنده ایرانی، بپردازد.