کتاب درمان فعال سازی رفتاری برای افسردگی

کتاب «درمان افسردگی با فعال‌سازی رفتاری: راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی» نوشته‌ی کریستوفر آر. مارتل، سونا دیمیدجیان و روث هرمن‌ دان یکی از معتبرترین منابع موجود در حوزه‌ی درمان افسردگی بر پایه‌ی فعال‌سازی رفتاری است. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی درمان‌های شناختی‌ـ‌رفتاری محسوب می‌شود و در مراکز درمانی مبتنی بر شواهد، از جمله سیستم درمانی NHS و VA، به‌عنوان پروتکل استاندارد برای درمان افسردگی بدون دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. نویسندگان تلاش کرده‌اند یک راهنمای دقیق، ساختاریافته و قابل اجرا برای درمانگران ارائه دهند و نشان دهند که چگونه می‌توان با تغییر رفتار روزمره، چرخه‌ی افسردگی را متوقف کرد.
کتاب حاضر مدل نظری فعال‌سازی رفتاری را توضیح می‌دهد؛ رویکردی که بر مشاهده‌ی یک چرخه‌ی معیوب تکیه دارد: فرد افسرده به دلیل افت خلق، از فعالیت‌های معنادار و تقویت‌کننده فاصله می‌گیرد؛ این فاصله‌گیری باعث کاهش لذت، انزوا و تشدید علائم می‌شود؛ و همین وضعیت فرد را بیشتر به سمت اجتناب و نبود فعالیت سوق می‌دهد. فعال‌سازی رفتاری با طراحی برنامه‌های مرحله‌به‌مرحله تلاش می‌کند این چرخه را بشکند و فرد را دوباره با فعالیت‌هایی در ارتباط قرار دهد که با ارزش‌های شخصی او هم‌راستا هستند. برخلاف CBT کلاسیک، این روش تمرکز اصلی را روی تغییر شرایط رفتاری می‌گذارد، نه اصلاح مستقیم افکار منفی.
در بخش میانی کتاب روند درمان از جلسه‌ی اول تا جلسه‌ی پایانی به‌تفصیل توضیح داده شده است. درمانگر یاد می‌گیرد چطور تحلیل کارکردی انجام دهد، رفتارهای مشکل‌ساز را شناسایی کند، برنامه‌ی فعالیت‌های روزانه طراحی کند و رفتارهای اجتنابی را کاهش دهد. فرم‌ها، کاربرگ‌ها و نمونه‌های بالینی واقعی برای استفاده در جلسات ارائه شده‌اند. کتاب همچنین نحوه‌ی اجرای درمان در شرایط پیچیده‌تر را بیان می‌کند؛ از جمله افسردگی مزمن، افسردگی همراه با اضطراب یا وسواس، اختلال دوقطبی و شرایطی که مراجع انگیزه‌ی کمی برای تغییر دارد.
در ادامه موضوع‌هایی مانند ترکیب فعال‌سازی رفتاری با تکنیک‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی، کار بر مبنای ارزش‌های فردی، نسخه‌ی کوتاه‌مدت برای درمان‌های محدودبه‌زمان و اجرای گروهی این روش مطرح شده‌اند. همچنین بخش‌هایی برای کار با کودکان، نوجوانان، سالمندان و اجرای درمان به‌صورت آنلاین یا تلفنی ارائه شده است. تمرکز بر بازگرداندن فرد به فعالیت‌های معنادار و تماس دوباره با محیط تقویت‌کننده، محور اصلی همه‌ی این فصل‌ها است. فعال‌سازی رفتاری در این کتاب به شکلی توضیح داده شده که هم از نظر علمی مستند است و هم از نظر عملی در جلسات درمانی قابل استفاده است.