نگارنده پس از پیش گفتاری کوتاه در خصوص فطری بودن دین، به گونه‌ای گذرا درباره تاریخ دین، مذاهب و عقاید ابتدایی (نظیر :آنیمیزم، فیتیش، رب النوع‌ها) اقدام آریایی و سکنه مشرق زمین مطالبی درج می‌کند. وی سپس مطالب اصلی خویش را با توضیح درباره ادیان ایران باستان یعنی: تمدن کلدانیان، سومر، آکد، بابل، عیلام، آسور، ماد، سکاها، هخامنشیان و پارت‌ها در فصل نخست آغاز می‌نماید .در پی آن نحوه شکل‌گیری و انتشار چهار آیین بزرگ بودا، میترائیسم، زرتشت و آیین زروان در ایران بررسی می‌گردد .نگارنده در این فصل ذیل هر یک از آیین‌های مذکور، ابتدا به معرفی آنها، سپس علل شکل‌گیری و تثبیت این ادیان و آیین‌ها در ایران، همچنین علل افول آنها به بحث می‌پردازند .در ادامه علل ورود دین یهود و مسیحیت در ایران بررسی می‌شود .نگارنده در این فصل ویژگی‌های دینی در دین بزرگ الهی و نیز فرقه‌های مختلف آنها، همچنین درباره عدم موفقیت آنها توضیحاتی عرضه کند. فصل پنجم کتاب به تشریح عقاید و اعتقادات دو آیین ایرانی یعنی "مانویه "و "مزدک "اختصاص دارد. در این فصل علل پیدایش این دو دین، ریشه‌های آیین مانویه و مزدک، و نیز برخی تهمت‌های وارد شده بر آیین مزدک (همچون اباحی‌گری وی، اشتراکی دانستن زن و خانواده، اشتراک در مال) بررسی و ارزیابی شده است. فصل ششم تا پایان فصل نهم به ظهور و ورود دین اسلام همچنین فراز و نشیب‌های این دین طی سال‌های متمادی اختصاص دارد". اسلام در ایران"، "تکوین شیعه در ایران"، "فرقه‌های اسلامی "و "ملحقات "(نهضت حروفیه، نهضت نقطویه، قیام‌های شیعی، قیام سربداران و مرعشیان). از موضوعات اساسی چهار فصل پایانی کتاب هستند.
کتاب تاریخ ادیان و مذاهب
فرهنگ مکتوب