کتاب تحفه ی آینشتاین

هر کس در دانشگاه دوره مقدماتی شیمی را گذرانده باشد، احتمالا با روش فری هابر برای تثبیت نیتروژن جوی آشنا است. هابر با مطالعه و تحقیقات گسترده درباره این فرایند جایزه نوبل شیمی را در سال ۱۹۱۸ از آن خود کرد، بیشتر به این دلیل که این فرایند به گسترش کودهای نیتروژنی و تغذیه جمعیت روبه‌رشد جهان کمک شایانی می‌کرد. درعین‌حال، هابر با تکمیل مواد انفجاری که آن هم دستاورد روش ترکیب آمونیاک بود، سهم عمده‌ای در عملیات جنگی آلمان نیز داشت. او احتمالا لحظه‌ای هم تصور نمی‌کرد کارش او را به موجودی منفور تبدیل می‌کند: مسئول جنگ شیمیایی ارتش آلمان در جنگ اول جهانی و حامل لقب «پدر جنگ شیمیایی». کتاب «تحفه‌ی آینشتاین» به قلم ورن تیسن،نویسنده کانادایی، و ترجمه یدالله آقاعباسی، نمایشنامه‌ای با موضوع زندگی این دانشمند است و برهه‌ای حساس از آن را روایت می‌کند، زمانی که نسبت به پیامدهای متعدد اقدامات خود، دچار شک و تردید شده و برای یافتن راهی برای گریز، با دوست خود که از قضا او نیز دانشمندی بزرگ و سرشناس یعنی آلبرت آینشتاین است، به تبادل آرا و نامه‌نگاری می‌پردازد. نویسنده این اثر، نامه‌های ردوبدل شده بین هابر و آینشتاین را در موسسه ماکس پلانک یافته است. این نامه‌ها دو رویکرد مختلف را به موضوع مسئولیت اجتماعی و اخلاقی دانشمند نشان می‌دهند. بر اساس دوستی این دو دانشمند است که نویسنده عنوان «تحفه آینشتاین» را برای کتاب خود برگزیده است؛ تحفه (gift) در زبان آلمانی به معنای «زهر» نیز هست. وقتی خواننده، مطالعه نمایشنامه را به پایان رسانده و به سطور آخرین آن می‌رسد، حکمت این نام‌گذاری و تلخی عظیم این اثر را درخواهد یافت. مطالعه این اثر، هم به سبب محتوای مهم و قابل تأملی که در خود دارد و هم به دلیل نثر روان و شیوا و ترجمه درخشانش، بسیار لذت‌بخش بوده و می‌تواند تجربه‌ای مفید و به‌یادماندنی را برای تمامی علاقه‌مندان به تاریخ و ادبیات نمایشی به ارمغان آورد.