کتاب آبخانه های کارستی: ویژگی ها و مهندسی

پدیده های کارستی به عنوان سیمای زمین شناختی پیچیده بیش از 11 درصد سطح کشور ایران را تشکیل داده است. این سازندها شرایط مناسبی را برای شکل گیری مخازن آب زیرزمینی به ویژه در مناطق زاگرس، البرز و به صورت محدود نواحی مرکزی فراهم کرده است و در تأمین نیازهای آب شرب تعدادی از شهرهای کوچک و بزرگ کشور نقش مهمی دارد. در کشورمان به دلیل غالب بودن اقلیم خشک و نیمه خشک، توسعه یافتگی محیط های کارستی و در نتیجه تشکیل منابع آب زیرزمینی کارستی محدود و متنوع است و در نواحی کوهستانی بیشتر یافت می شود. همانطور که منابع آب کارستی از کیفیت بالایی برخوردارند، به همان اندازه آسیب پذیرند و از این رو حفاظت کمّی و کیفی از این منابع در جهت مدیریت پایدار منابع آب کشور اهمیت فراوانی دارد، چراکه هم اکنون شاهد کاهش شدید ذخایر منابع آب زیرزمینی در آبخانه های آبرفتی کشور هستیم و عواملی مانند رشد جمعیت، تغییرات اقلیمی و لزوم توسعه در بخش های مختلف کشور اهمیت منابع آب کارست را بیش از پیش آشکار می کند. هم اکنون حدود یک چهارم کل آب های زیرزمینی کشور که بهره برداری می شود، به منابع آب کارستی مربوط است. ویژگی های منحصربه فرد آبخانه های کارستی مانند ناهمگنی، غیرهمروندی، چندگانگی تخلخل مواد تشکیل دهنده، دوگانگی نفوذ آب از سطح و وجود رژیم ها ی مختلف جریان زیرزمینی که همۀ آنها در طول زمان دچار تغییر و تحول می شوند، موجب شده از پیچیدگی ها ی به مراتب بالاتری نسبت به محیط های آبرفت برخوردار باشند. از طرفی دیگر، در کشور ما سدهای زیادی در تنگه ها و دره های کارستی احداث شده اند، یا در دست احداث قرار دارند، از این رو دانش مهندسی کارست برای کشورمان اهمیت بسیاری دارد . افزون بر این موارد، با توجه به اینکه عوارض کارستی به طور معمول چشم اندازهای بی بدیلی را ایجاد می کنند، از اهمیت های دیگر کارست در کشور، قابلیت آنها برای جذب توریست است. با توجه به اهمیت منابع آب کارست در کشور، بزرگ ترین مشکل برای بهره برداری از این منابع، بحث اکتشاف و شناسایی آنهاست. با توجه به بالاتر بودن هزینه های مربوط به اکتشاف و حفاری در سازندهای کارستی، لازم است محققان و دانشجویان کشور دانش کافی در زمینۀ آشنایی با رفتارهای هیدرولوژیکی، هیدروژئولوژیکی و ژئومورفولوژیکی این تشکیلات بر اساس آخرین تحقیقات و یافته های متخصصان کارست دنیا داشته باشند.