ممنوعیت ظلم، ضرر رساندن و تصرف باطل در مال دیگران و نیز لزوم احترام به حقوق مختلف افراد را می‌توان به عنوان مبانی قرآنی مسئولیت مدنی برشمرد.
از برخی آیات مانند آیات اعتداء، جزاء سیئه، انتصار، معاقبه و جهر به سوء علاوه بر حکم وضعی جبران خسارت، اصول مسئولیت مدنی مانند اصل جبران کامل خسارت و برخی شیوه‌های مربوط به آن در خسارت‌های مالی را می‌توان استخراج نمود.
در قرآن عناوینی وجود دارد که بر معافیت از مسئولیت دلالت دارد. دفاع مشروع، اعمال حق، اثبات حق و تظلم خواهی، احسان، اعمال مجازات از این جمله است. زوال عنصر احترام در هریک از عناوین یادشده و اخلال در تحقق «موضوع ضمان»، عامل موجهه فعل زیانبار و دلیل معافیت از مسئولیت مدنی است.
کتاب مسئولیت مدنی در قرآن
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
حسین هوشمند فیروزآبادی
