کتاب کشتی فیلسوفان

در سال 1922 ولادیمیر لنین فهرستی از تعداد زیادی از روشنفکران روسیه که آن‌ها را عناصری نامطلوب دانسته بود تهیه کرد. این روشنفکران، که بیشترشان روزنامه‌نگار و دانشمند و فیلسوف و چهره‌های دانشگاهی بودند، مخالف لنین و اقدامات و افکار او بودند و درنتیجه باید از شوروی اخراج می‌شدند. وظیفۀ نظارت بر این اخراج را ژوزف استالین، که خودش بعدها به نماد تصفیه‌هایی مخوف و خونین بدل شد، برعهده داشت. تبعیدیان را، سوار بر دو کشتی، از سنت پترزبورگ روانۀ کشورهای مختلف اروپایی کردند؛ دو کشتی‌ای که در کتاب «کشتی فیلسوفان» با آن و مسافرانش همراه می‌شویم تا شرح پر از رنج و محنت این تبعید را بخوانیم و دریابیم که تبعیدی‌ها که بودند و چرا و چگونه تبعید شدند و چه بر آن‌ها رفت و چگونه به زندگی در تبعید ادامه دادند.
کتاب «کشتی فیلسوفان» روایتی تاریخی است که براساس نشریات، نامه‌ها و خاطرات تبعیدیان فراهم آمده است. در این کتاب ماجرای اخراج روشنفکرانی را می‌خوانیم که، همراه با خانواده‌هایشان، برای همیشه به شهرهای برلین و پراگ و پاریس تبعید شدند. لزلی چمبرلین در کتاب «کشتی فیلسوفان» شم روزنامه‌نگاری و ادبی خود را به هم می‌آمیزد و گزارشی از یک لحظۀ تلخ و مخوف تاریخی به‌دست می‌دهد که هم مستند است و هم جذابیت‌های یک اثر داستانی را دارد.
در کشتی‌ای که در کتاب «کشتی فیلسوفان» حامل تبعیدی‌هاست هم فیلسوف و دانشمند حضور دارد و هم مترجم و مورخ و معلم و منتقد ادبی و روزنامه‌نگار و... . این کشتی جمعی از ذهن‌های درخشان روسیۀ نیمۀ اول قرن بیستم را در خود حمل می‌کند.
کتاب «کشتی فیلسوفان» برگی از تاریخ توتالیتاریسم و استبداد است؛ برگی از تاریخ تلخ مقابلۀ استبداد و توتالیتاریسم با دگراندیشی و دگراندیشان. این کتاب عمدتا از اولین روشنفکرانی سخن می‌گوید که با توتالیتاریسم شوروی مخالفت کردند و تاوان سختی را بابت این مخالفت پرداختند.
چمبرلین در کتاب «کشتی فیلسوفان» بخشی از تاریخ حذف و سرکوب را روایت می‌کند که در تاریخ کمتر از آن یاد شده و زیاد برجسته نشده است. او در این کتاب تبعیدیان را از زمان تبعید تا زندگی جدید پس از تبعیدشان همراهی می‌کند و زمینه‌ای از شرایطی به‌دست می‌دهد که منجر به تبعید آن‌ها شد.
در کتاب «کشتی فیلسوفان» همچنین از چندوچون تبعیدهایی که موضوع این کتاب است و چگونگی قانونی‌شدن این تبعیدها توسط حکومت شوروی سخن رفته است و نیز از مفهوم این تبعیدها در شرایط تاریخی روسیه و تاریخ اندیشه.