کتاب دیدگاه های نو در جغرافیای شهری

حسین بیک‌زاده شکوئی، (زاده ۹ آذر ۱۳۱۲ در تبریز - درگذشت ۲۸ شهریور ۱۳۸۴ در تهران)، جغرافی‌دان معاصر ایرانی و بنیان‌گذار گروه جغرافیای دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی)، عضو پیوسته فرهنگستان علوم و استاد سابق دانشگاه تربیت مدرس است. وی در سومین دوره جایزه ملی چهره‌های ماندگار ایران، به عنوان چهره ماندگار جغرافیا برگزیده شد. او در مقام شارح، ناقد و نظریه‌پرداز، تأثیری جدی و قابل تأمل بر عرصه جغرافیای ایران داشته است.حسین شکوئی به سالِ ۱۳۱۲ در تبریز دیده به جهان گشود. پدرش محمد نام داشت. او پس از اتمام تحصیلات ابتدائی در مدرسه شمس، وارد دوره دبیرستان در مدرسه لقمان شده و نزد بزرگانی چون «عباس دیهیمی» و «استاد تقی میرفخرایی» مدرس زبان فرانسه در دانشگاه تبریز به کسب دانش پرداخت. حسین شکوئی به سال ۱۳۳۴ در دانشگاه تبریز در رشته «تاریخ و جغرافیا» مشغول به تحصیل شد. استاد قاضی، استاد ادیب طوسی، دکتر منوچهر مرتضوی و دکتر جهانگیر صوفی از جمله اساتید وی در این مقطع تحصیلی هستند که او از آن‌ها به نیکی یاد می‌کرد. او پس از پایان دوره کارشناسی شغل دبیری را برگزید و در دبیرستان‌های شهرستان اسکو، تبریز و تهران به تدریس پرداخت و این شغل را تا پایان مقطع فوق لیسانس در ۱۳۴۶خورشیدی از دانشگاه تهران ادامه داد. شکویی دوره دکتری را در رشته جغرافیای انسانی در دانشگاه استانبول ترکیه در ۱۳۵۴ خورشیدی به پایان رساند البته باید اذعان کرد که شکویی به خاطر فعالیت های علمی و ممتاز بودن در دوره کارشناسی ارشد، بورس تحصیلی از دانشگاه میشیگان آمریکا دریافت کرد و قبل از ورود به دانشگاه استانبول عازم آمریکا شد اما به دلیل مشکلات خانوادگی تحصیلات دکتری را در آمریکا نیمه تمام رها کرد. این جغرافیدان برجسته به خاطر دانش بالای خود خیلی زود و در همان مقطع فوق لیسانس به درجه استادیاری ارتقا یافت و با شکل گیری دانشگاه تربیت مدرس از ۱۳۶۴ خورشیدی با پذیرش مسئولیت رشته علوم جغرافیایی به این دانشگاه رفت و یکی از پایه گذاران تحصیلات تکمیلی در کشور شد. همچنین جالب توجه است که وی ۳۵ ساله بود که پس از سالها تلاش توانست رشته‌های تاریخ و جغرافیا را در دانشگاه‌ها از هم جدا کند و پیوند دانش جغرافیا را با مسائل اقتصادی و سیاسی آشکار سازد. ۳۷ ساله بود که نخستین اثرش "فلسفه جغرافیا" را نوشت و مفاهیم و مضامین بنیادین جغرافی را تشریح کرد. این در حالی است که ۴۵ ساله بود که از دانشگاه استانبول دانشنامه دکتری در جغرافیای انسانی گرفت.کتابهایی که وی تألیف نموده است از جمله شاهکارهای علمی و جغرافیایی می‌باشند. هزچند که مافیای موجود در دانشگاهها و جغرافیا علی رغم اشتیاق همه دانشجویان هیچ گاه اجازه ندادند حسین شکویی در دانشگاه تهران حضور پیدا کند. ولی آثار جاودانه او چراغی است در این تاریکخانه جغرافیا و سالیان منبع معتبر برای دانشجویان و اساتید بوده و خواهد بود. کمتر کتابهایی را می‌توان یافت که در استواری علمی و فن نوشتاری همچون آثار ایشان یافت. حتی در کتابهای مشابه منتشر شده در انجمن جغرافی‌دانان آمریکا کمتر کسانی در حد و اندازه پروفسور حسین شکویی دیده می‌شود. به نقل از لیلا اباذزی شاگرد ایشان در سال‌های دور در دانشگاه تبریز ایشان علاوه بر استادی در جغرافیا، بسیار با اخلاق و پر احساس و بوده‌اند.پس از گذراندن دوران تحصیلی مدرک کارشناسی خود را در رشته تاریخ و جغرافیا از دانشگاه تبریز (۱۳۳۷)، مدرک کارشناسی ارشد را از دانشگاه تهران (۱۳۴۶) و مدرک دکترای تخصصی خود را در رشته جغرافیای انسانی از دانشگاه استانبول (۱۳۵۷) دریافت کرد.دکتر حسین شکوئی بیش از ۱۰ سال در دانشگاه تبریز تدریس می‌کرد و در سال ۱۳۶۴ پس از عزیمت به تهران در دانشگاه تربیت مدرس مشغول به تدریس شد و می‌توان او را در ردیف اولین پایه‌گذاران دوره دکترای رشته جغرافیا در دانشگاه تربیت مدرس معرفی کرد. باید اذعان کرد که دغدغه اصلی شکویی به هنگام ورود به دانشگاه تربیت مدرس یکی تقویت نظریه‌پردازی در علوم جغرافیایی و دیگری شناخت مشکل‌های اصلی شهر و ارائه راه حل برای آن بود.او در طول دوران علمی خود رساله‌ها (در سطح دکتری) و پایان‌نامه‌های (در سطح کارشناسی ارشد) زیادی را راهنمایی کرده‌اند. ایشان در مجامع مختلف علمی از قبیل فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، هیأت رئیسه انجمن جغرافیدانان ایران، شورای‌عالی سمت، سرپرستی کمیته جغرافیا در وزارت فرهنگ و آموزش عالی و...، عضویت فعالی داشتند و پس از مدت‌ها تلاش در راه علم، توانستند به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار کشور (در جغرافیا) معرفی شوند.همچنین در سال‌های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۶، استاد نمونه دانشگاه تربیت مدرس شناخته شدند و کتاب‌های تألیفی ایشان در سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۷۵ به عنوان کتاب‌های برگزیده سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شد.دکتر حسین شکوئی از جمله اساتیدی است که سال‌های عمر خود را به مطالعه، پژوهش و تدریس دانشگاهی گذرانده و نتیجه علاقه وی به تحصیل و تدریس در رشته جغرافیا، ۴۴ سال سابقه تدریس در دانشگاه و انتشار کتاب‌ها و مقالات مختلف بوده‌است.وی همچنین سالها عضو شورای انقلاب فرهنگی و طراح برنامه‌های آموزش جغرافیای دانشگاهی و در فرهنگستان علوم هم نماینده این علم وسیع و دامنه‌دار بوده و در بسیاری از تأسیسات اجرایی کشور هم که برنامه‌های توسعه اقتصادی و شهری داشته‌اند به عنوان مشاور حضور داشته است.دکتر شکوئی در شهریورماه ۱۳۸۴ در بیمارستان مهرداد تهران درگذشت‌ و در قطعه هنرمندان گورستان بهشت‌زهرا تهران، به خاک سپرده شد. در تشییع جنازه او اعضای فرهنگستان علوم، تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رئیس قدیم و جدید دانشگاه تربیت مدرس، وزیر سابق علوم و تحقیقات و فناوری، شهردار تهران و بسیاری از شاگردان او که در مقام های مختلف آموزشی و اجرایی قرار داشتند حضور داشتند. 6 ماه پس از مرگ، کتاب‌های شخصی مرحوم شامل ۲ هزار و ۱۳۱ جلد کتاب از منابع موجود در کتابخانه شخصی ایشان به زبان های فارسی و انگلیسی در حوزه جغرافیایی شهری، انسانی، تاریخی، متون فلسفی و نشریات خارجی به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شد.