کتاب سرگذشت شلوار جین

کتاب "سرگذشت شلوار جین" نوشته‌ی کارولین پرنل، اثری فشرده و در عین‌حال ژرف‌نگر است که در دسامبر ۲۰۲۲ توسط انتشارات بلومزبری آکادمیک در مجموعه‌ی تحسین‌شده‌ی "Object Lessons" منتشر شد؛ مجموعه‌ای که به زندگی پنهان و تاریخ پیچیده‌ی اشیای معمولی می‌پردازد. در کتاب، پرنل با نگاهی فرهنگی، تاریخی و حتی روان‌شناختی، به سراغ شلوار جینی می‌رود که شاید در کمد همه‌ی ما یافت شود، اما کمتر درباره‌ی بار معنایی و تاریخ آن تأمل کرده‌ایم.
پرنل ریشه‌های شلوار جین را به دهه‌ی ۱۸۷۰ و اختراع آن توسط لوی استراوس برای معدنچیان پیوند می‌زند؛ لباسی بادوام برای کارگران، که بعدها مسیر شگفت‌انگیزی را در تاریخ طی کرد. در دهه‌ی ۱۹۵۰، جین به نماد شورش جوانانه بدل شد؛ چهره‌هایی چون مارلون براندو و جیمز دین آن را از محیط کار به عرصه‌ی فرهنگ عامه کشاندند. اما این تنها یکی از چرخش‌های معنادار جین در تاریخ معاصر است: لباسی که همزمان می‌تواند نماد فردیت باشد و در عین حال به مصرف انبوه تن دهد؛ هم کارگری را تداعی کند و هم استراحت، هم سرکشی را بازتاب دهد و هم انقیاد را. پرنل در ساختار کتاب خود، موضوعات را به سه بخش اصلی تقسیم کرده است: "پریشانی، برش، آرامش". در بخش «پریشانی»، به پدیده‌ی پوشیدن جین‌های پاره، فرسوده و کهنه می‌پردازد و اینکه چگونه این ظاهر به‌ظاهر تصادفی، در واقع حامل نشانه‌های فرهنگی اصالت و مقاومت است. در بخش «برش»، تنوع سبک‌ها و فیت‌های مختلف جین مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ از اسکینی تا بوی‌فرند، که بازتابی از هنجارهای اجتماعی و گاه جنسیتی در انتخاب پوشاک‌اند. و در «آرامش»، به جهانی‌شدن جین پرداخته می‌شود؛ اینکه چگونه این پوشاک به لباسی همگانی بدل شده و در عین‌حال، بخشی از عادت‌های روزمره‌ی زیسته‌ی افراد در فرهنگ‌های گوناگون است. اما کتاب به لایه‌های تاریک‌تر تاریخ جین نیز بی‌تفاوت نیست. پرنل با نگاهی انتقادی، به استثمار نیروی کار در صنعت تولید جین، تاریخ استعمار و نقش آن در استخراج نیل برای رنگ‌آمیزی پارچه‌ها اشاره می‌کند. به‌زعم او، رنگ آبی خود بدل به استعاره‌ای شده است از آزادی و ستم، و جین به صحنه‌ای تبدیل می‌شود که روی آن می‌توان تنش‌های طبقاتی، نژادی، و اقتصادی را مشاهده کرد.
زبان کتاب ترکیبی‌ست از تحلیل‌های فرهنگی، روایت‌های تاریخی و بازتاب‌های شخصی. ارین تامپسون، دانشیار جنایات هنری در دانشگاه شهری نیویورک (CUNY)، در ستایش کتاب گفته است:
«مثل دوستی صمیمی در اتاق پرو، پرنل با لحنی شوخ، جذاب و گاه تکان‌دهنده، درباره‌ی سلیقه‌تان در شلوار جین با شما صحبت می‌کند. دیگر هرگز بدون در نظر گرفتن نیروهای تاریخی و اقتصادی‌ای که فرم بدنتان را شکل داده‌اند، شلواری به تن نخواهید کرد.»
"سرگذشت شلوار جین" نه فقط برای علاقه‌مندان به مد، بلکه برای هر کسی که به پرسش‌های فرهنگی درباره‌ی زندگی روزمره، مصرف‌گرایی، و معناهای پنهان در اشیای آشنا علاقه‌مند است، مطالعه‌ای ضروری‌ست.