کتاب مشهد قدیم

خراسان کهن که در دوره هخامنشیان و اشکانیان به نام پارتاوا،parthavaو در زمان ساسانیان به خراسان سرزمین خورشید شهرت یافت.این سرزمین پهناور شامل افغانستان،ترکمنستان،ازبکستان،تاجیکستان،قرقیزستان،قزاقستان فعلی میگردید و به قول دکتر علی شریعتی خراسان بزرگ مهد سیاسی ایران و سرزمین مادری زبان و فرهنگ فارسی می باشد.واژه ی خراسان در زبان پهلوی هم به معنای مشرق (خاور)در مقابل مغرب (باختر)بوده است.بر اساس کاوش های هر تسفلد درباره موقعیت و حدود جغرافیا ی خراسان در عهد ساسانی،آن را از ری و کوههای البرز تا گوشه بحر خزر و دره اترک،از تجن تا جیحون و قلل مرتفع پامیر تا بدخشان و هندوکش و جنوب هرات تا ناحیه ترشیز و قاف و قهستان میداند.در واقع خراسان گاهی شامل سرزمین های پرنعمت جنوب دریاچه آرال (خوارزم) و نواحی آنسوی جیحون تا مرز چین و از مغرب قومس(سمنان)،جرجان(گرگان) و ری تا نزدیک کوههای زاگرس بوده است،در دوره های مختلف اسلامی چهار شهر مهم خراسان بلخ و هرات و مرو و نیشابور بوده است،که بعدها توس،سرخس،بادغیس و بیهق(سبزوار) هم بدان اضافه گشت.