کتاب شطرنج باد

در تاریخ هنر ایران تعداد آثاری که که نقش و نشان ویژه‌ای در تاریخ هنر جهان از خود به جا گذاشته‌اند، انگشت‌شمار است. در این میان سهم سینمای ایران بیشتر است و شاید اگر بسیاری از تنگ‌نظری‌ها و کج‌فهمی‌ها نبود، سینمای ایران جایگاهی بسی رفیع‌تر از امروز در تاریخ سینمای جهان می‌داشت. با نام‌هایی مانند فرخ غفاری، ابراهیم گلستان، فریدون رهنما، منوچهر انور، فروغ فرخزاد، هژیر داریوش، محمدرضا اصلانی، کامران شیردل، بهمن فرمان‌آرا، سهراب شهید ثالث، امیر نادری، عباس کیارستمی، کیانوش عیاری و ... می‌شد تاریخ سینمایی پرآوازه و اثرگذار داشت و سینمای ایران را در مقام مبدع و مبدا بسیاری از نوآوری‌ها، ابداعات و اندیشه‌ورزی‌های تاریخ سینمای جهان ثبت کرد، اما نتیجه این شد که هنوز عده‌ای منتقد سینما و مسئول فرهنگی هستند که مثل پیشینیان‌شان هوادار مبتذل‌ترین تولیدات فرهنگی به نام سینما هستند، همان فیلمفارسی که از گذشته تا به امروز یکه‌تاز است! از همین روی است که فیلم «شطرنج باد» ساخته‌ی بزرگ و درخشان «محمدرضا اصلانی» در اولین اکرانش در سال 1355 از سوی منتقدان و مسئولان فرهنگی آن دوران تقبیح و مسخره شد و فیلمسازش ده‌ها توهین متحمل شد و مسیر فیلمسازی‌اش بالکل تغییر کرد و در پنجاه سال گذشته فقط دو فیلم بلند داستانی ساخته است! امروز پس از چند دهه، بنیاد مارتین اسکورسیزی نسخه‌ی ترمیم‌شده‌ی این فیلم را منتشر کرده و جشنواره‌های بزرگ جهانی از جمله جشنواره‌ی کن، این نسخه را نمایش داده‌اند و از آن به عنوان یکی از آثار بزرگ و مهم مهجورمانده‌ی تاریخ سیسنمای جهان نام برده‌اند. فیلمی که تاریخ، نقاشی، روایت و همه‌ی جنبه‌های هنر ایرانی را با فرمی یگانه در گفت‌وگوی مدام با اندیشه‌ی مدرن قرار داده و داستانی را روایت کرده که اتصالش به تاریخ در کلیت‌اش و لحظه‌ی اکنون، عجیب، درخشان و منحصربه‌فرد است. فیلمنامه‌ی این فیلم بزرگ به دلایل اهمیت فرم روایت، دیالوگ‌نویسی و طراحی قصه، یکی از مهم‌ترین فیلمنامه‌های تاریخ سینمای ایران است که پس از قریب به پنجاه سال از نوشتنش منتشر شده است. کتاب «شطرنج باد» حاوی متن فیلمنامه‌ی این اثر، می‌تواند در کنار تماشای نسخه‌ی تازه ترمیم‌شده‌ی فیلم، کلاس درسی باشد برای همه‌ی کسانی که می‌خواهند به درک درستی از هنر روایت و ادبیات سینمایی برسند.