کتاب سفرنامه کلودیوس جیمز ریچ

بعضی یادداشت‏‌های «کلودیوس جیمز ریچ» مانند قضیهٔ وبای شیراز، از تک‏نگاری‌‏های دقیق و شاخصی است که ما را از ترس و وحشت مردم و بی‌عملی حاکمان به‌خوبی مطلع می‏کند. او در روزگار شیوع بیماری، شاهد احوال مردم بوده و روزبه‌روز گزارش بیماری را هرچند موجز یادداشت کرده و حتی برای حمایت از آنان در شهر مانده است؛ درحالی‏که والی و وزیر به جای ساماندهی امور، گریخته‏اند و شهر را به امان خدا سپرده‏اند! 

شاید گزاف نباشد اگر بگوییم ریچ در ثبت مشاهدات و گزارش سفر خود، بیهقی‏‌وار دیده‏‌هایش را با جزئیات نوشته است. او از کنار هیچ چیز بی‌توجه رد نشده و همه‌چیز از نظر او اعم از ماسه‌‏سنگ، رودخانه، تپه، دشت، کوه، اماکن تاریخی، عتیقه‌‏جات، نسخ خطی، کتیبه‏‌ها، جهات جغرافیایی، نوع بادها، محصولات، اسامی همراهان، دمای هوا، حالات و روحیات نزدیکان و ... درخور اهمیت و شایستهٔ توجه بوده است.