دولت یکی از مباحث مهم جامعه شناسی سیاسی است که بسیاری آن را با مباحث اصلی علوم سیاسی مانند سیاست و قدرت در پیوند دانسته‌اند. این پژوهش با روش تحلیلی- محتوایی، در جست‌وجوی شرایط و موقعیت دولت علوی و صدور نامه به مالک اشتر، ناگزیر از نهج البلاغه شناسی و بررسی اسناد و مدارک آن و نیز شناخت ترجمه‌ها و درک آموزه‌های تاریخی نامه بوده است. نهج‌البلاغه از ابعاد کلامی، ادبی، اخلاقی و حقوقی مورد توجه، و با وحی مورد مقایسه قرار گرفته، اما کم‌تر مورد کاوش های تاریخی بوده است. این مطالعه تلاش دارد با رویکرد معرفت-شناسی تاریخی به سامان‌دهی موضوع بپردازد و بر بازشناسی زمانه علی، اعم از عناصر، بازیگران، مخالفان، معاندان و جغرافیای دولت علوی تاکید کند. علی پس از بیست و پنج سال جدا افتادگی از تجربه پیامبر، چندان تمایلی به دولت‌داری ندارد، و با اصرار و ابرام مردم با شرط و شروط، ولایت و خلافت آنان را می‌پذیرد تا شاید ساخت‌های غیر نبوی را به صورت نبوی- علوی به مسیر واقع و حق، و به نفع مردم نومسلمان، محقق کند. راهبردها و راهکارهای سیاست نظری و عملی علی عمدتا در این رویکرد، بیان و عمل شده‌است.
کتاب دولت علوی
بعثت
کاظم میقانی
