موضوع برنامه‌ریزی و مدیریت یک امر تحقیقی است و صاحب‌نظران برجسته‌ای در این زمینه تلاش و کوشش می‌نمایند؛ اما برنامه‌ریزی و مدیریت امری نیست که محدود به حوزه‌های خاصی باشد و هرجا که در آن کاری انجام شود، نیازمند برنامه‌ریزی است و هرجا هم که کارکنانی در آن فعالیت می‌کنند، نیازمند مدیریت علمی است. روند برنامه‌ریزی و مدیریت نیز مثل سایر موضوع‌های علمی، روزبه‌روز تغییر نموده و مباحث جدیدی در این زمینه مطرح شده است. عالی‌ترین روش‌های مدیریتی، مدیریت اسلامی مبتنی بر روابط اعتقادی و معنوی است. استادان و محققان علم مدیریت زیادی در دنیا هستند که می‌گویند در دنیای مدیریت علمی معنویت را یافته‌اند و گفتمان بسیاری از آنها دربرگیرندۀ احترام متقابل ارزش‌گذاری به انسان، ایثار و رضایت‌مندی مشتری، کیفیت، ایجاد انگیزه، تعهد، داشتن آرمان مشترک و مواردی از این دست است، همه مقوله‌هایی معنوی و اعتقادی به شمار می‌روند که لازمۀ پویایی و موفقیت در مدیریت نوین است. در هر زمینه‌ای برنامه‌ریزی جزء جدایی‌ناپذیر زندگی است و محصولی از اندیشه، هنر و خردورزی انسان به شمار می‌آید. ضرورت به‌کارگیری انواع برنامه‌ریزی‌ها برای توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و کاربری جوامع امروزی مقوله‌ای است که در باب آن مطالب زیادی نوشته شده‌است. در عرصۀ اقتصاد نوین و فناوری‌های جدید، تنها ملت‌هایی موفق هستند که از برنامه‌ریزی‌های جامع و طراحی‌های مختلف بهره گرفته باشند، از این رو تدوین و استفاده از انواع برنامه‌ریزی‌های ملی، ناحیه‌ای و محلی یک ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. سامان‌دهی محیط طبیعی و ایجاد یک محیط جغرافیایی از رایج‌ترین و پیچیده‌ترین فعالیت‌های بشر بوده که به موازات توسعۀ جوامع بشری مراحل متعددی را پیموده است. ریشۀ بحران‌های زیست‌محیطی را در طرز فکری می‌دانند که ادیان الهی برای بشر فراهم ساخته است. ادیان الهی جهان را ساختۀ خداوند و بشر را محور اصلی جهان و تمام آفرینش را برای او و به‌خاطر وی دانسته اند و از این رهگذر بشر صاحب اختیار مطلق شده و با آزادی و اختیار مطلق به جان طبیعت و مظاهر آن افتاده، آن را زایل و تخریب نموده است. این اتهام واقعیت ندارد، که ادیان الهی دست انسان را در تخریب طبیعت باز گذاشته‌اند. بشر با دوری از خداوند و تعلیمات انبیای الهی به این بحران زیست‌محیطی مبتلا شده است و تنها راه نجات او بازگشت به آغوش محیط الهی و آرامش یافتن در آن محیط است.
کتاب مدیریت محیطی
دانشگاه تهران
حسین محمدی (جغرافیا)
