بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی از عالمان بزرگ شیعی در سده‌ی دهم و یازدهم هجری و از جمله‌ی نوادر روزگار است که در عرصه‌های گوناگون علمی، سیاسی و هنری شهرت جهانی دارد. پیشینه‌ی تحقیق نشان می‌دهد دانش پژوهانی که به شرح حال یا معرفی دیدگاه‌های علمی این اندیشمند پرداخته‌اند، هر کدام به تناسب بحث خود، اجمالا به زندگی سیاسی و به ندرت اندیشه‌ی سیاسی او اشاراتی داشته اند. لذا عواملی چون فقدان تحقیق جامع در این خصوص و دوگانگی و تضاد ظاهری در نظر و عمل سیاسی شیخ بهایی از سویی موجب گردیده است تا دیدگاه‌های ناصواب و ابهاماتی درباره‌ی تفکر و زندگی سیاسی این شخصیت بزرگ شیعی به وجود آید، از سوی دیگر بازنگری و پژوهش علمی و مستند را ضروری می‌سازد. تحقیق حاضر با اتخاذ روش و شیوه‌ی توصیفی تحلیلی برای شفاف سازی رفتار و اندیشه‌ی سیاسی شیخ بهایی، در پی اثبات این فرضیه است که زندگی سیاسی وی متأثر از اقتضائات سیاسی اجتماعی و اوضاع فرهنگی دوران او بوده و اندیشه‌ی سیاسی وی نیز که محدود و متمرکز بر بیان کیفیت تعامل با حکومت جور است تابعی از شرایط زمانه‌ی وی می‌باشد. نوشتار حاضر با استناد به منابع تاریخی و مبانی فقه سیاسی شیعی به شفاف سازی اندیشه و رفتار سیاسی این شخصیت مهم تشیع پرداخته است. بنابراین هدف این پژوهش، معرفی آرا و اندیشه‌های سیاسی شیخ بهایی و سامان دادن به آن و زدودن ابهامات موجود از چهره‌ی سیاسی وی است. در تدوین این پژوهش آثار شیخ بهایی از منابع اصلی تحقیق محسوب شده و از کتب تراجم و اثار تاریخی نیز به منزله‌ی منابع فرعی پژوهش استفاده شده است. مطالب این نوشتار در دو بخش زندگی و زمانه و اندیشه‌ی سیاسی شیخ بهایی سامان یافته است.
کتاب اندیشه سیاسی شیخ بهایی
بوستان کتاب
ابوالفضل سلطان محمدی
