کتاب فرهنگ نامه ی تاریخ ایران

بی بی مریم بختیاری دختر حسینقلی خان ایلخانی و خواهر علیقلی خان سردار اسعد (از فرماندهان مشروطه خواهان در جریان فتح تهران)، از زنان مبارز دوره مشروطیت بود. از آنجا که همسر و جانشین خان بود، عده ای سوار در اختیار داشت و در مواقع ضروری به یاری مشروطه خواهان می شتافت. خانه بی بی مریم در آن دوران پناهگاه بسیاری از آزادی خواهان عصر مشروطه بود. در زمان فتح تهران، بی بی مریم بختیاری شخصا تفنگ به دست گرفت و با قزاقان جنگید؛ به طوری که به او لقب سردار دادند. سردار مریم بختیاری در جنگ جهانی اول به مخالفت با انگلیسی ها پرداخت و با عده ای از تفنگچیان و سرداران خود با آن ها جنگید و صدماتی به آن ها وارد ساخت. مبارزات سردار مریم بختیاری با انگلیسی ها طی قرار داد 1919 م. و کودتای 1299 ش. همچنان ادامه یافت؛ به طوری که دکتر محمد مصدق، والی فارس، در زمان کودتای 1299 پس از مخالفت و عزل راهی بختیاری شد و مدت ها مهمان سردار مریم بود.