کتاب قانون در طب

کتاب قانون در پنج بخش، به رشته تحریر درآمده است: کتاب اول: مبانی و کلیات طب. کتاب دوم: داروهای ساده. کتاب سوم: بیماری‌های جزیی که در هر یک از اندام بدن از سر تا قدم رخ می‌دهد. کتاب چهارم: بیماری‌های عمومی که اختصاص به عضوی خاص ندارد، مثل تب‌ها . کتاب پنجم: داروهای مرکب (قرابادین).
ترجمه این اثر نیز از همین ترتیب پیروی می‌کند. البته آنچه از ترجمه این کتاب تا کنون چاپ و منتشر شده تنها کتاب اول از کتاب‌های پنج گانه قانون است. در این بخش از کتاب قانون که خود، شامل شش بخش کوچک تر است، این مباحث مطرح می‌شود: ۱. تعریف و موضوع علم طب . ۲. ارکان. ۳. مزاج‌ها. ۴. اخلاط. ۵. تشریح که مفصل‌ترین بخش این کتاب است. ۶. قوا و افعال. هر بخش از این بخش‌های شش گانه، خود، به فصل‌های کوچک تری تقسیم می‌شود.

قانون، مشهورترین کتاب پزشکی طب سنتی است؛ از این رو مشتاقان طب به این کتاب توجه بسیاری دارند، ولی چون متن این کتاب عربی است، کسانی که با زبان عربی آشنایی ندارند، فهم این اثر برایشان نامقدور است. افزون بر این، نادرستی و تصحیف راه یافته به برخی از کلمات و عبارت‌های قانون، باعث شده فهم کتاب حتی برای آشنایان به زبان عربی هم چندان آسان نباشد. این دو امر استاد مسعودی را بر آن داشته که دست به دو اقدام بزند: ۱. ترجمه قانون به زبان فارسی. ۲. تصحیح متن قانون بر اساس نسخ معتبر و موجود از آن. البته قبل از ایشان شرفکندی تمامی کتاب قانون را به فارسی ترجمه نموده و هم چنین برخی از ناشران عرب ادعای تصحیح این اثر را نموده‌اند، ولی نه ترجمه شرفکندی چندان معتبر است و نه ادعای این ناشران، درست. استاد مسعودی در تصحیح متن کتاب، از چهار نسخه قانون و منابع فرعی دیگر از جمله ذخیره خوارزم شاهی بهره برده است.

متن اصلی کتاب به دو بخش تقسیم شده که بخش اول متن تصحیح شده عربی و بخش دوم متن ترجمه کتاب است.پاورقی‌های بخش عربی گاه در بر گیرنده مطالبی از شروح معتبر قانون و گاه در بر گیرنده اختلاف نسخ است و پاورقی‌های بخش فارسی تنها در بر دارنده نکاتی توضیحی مرتبط با متن است. علاوه بر این، استاد مسعودی متن عربی قانون را اعراب گذاری نموده‌اند که این، برای فهم عبارت‌ها، مشکل گشا خواهد بود.