کتاب شبکه های پتری

زندگی در عصر حاضر به‌گونه‌ای با فناوری اطلاعات و ارتباطات و انواع محصولات مکانیزه و کامپیوتری در آمیخته است که تصور قطع ارتباط با این امکانات، حتی به مدت چند ثانیه، به هیچ روی برای بشر امروزی خوشایند نیست. نفوذ فزاینده‌ی فناوری اطلاعات در حیطه‌های مختلف زندگی انسان‌ها، نظیر آموزش و پژوهش، حوزه‌ی بهداشت و سلامت، ناوگان حمل و نقل عمومی و خصوصی، سیستم‌های مالی و اعتباری و زیرساخت‌های دفاعی و نظامی، هر چند بر سطح رفاه عمومی و کیفیت زندگی افراد افزوده است، همواره این نگرانی را در پی دارد که اگر یکی از این سیستم‌ها به هر دلیلی در بازه‌ی زمانی مطلوب و مطابق انتظار عمل نکند، چه خواهد شد؟ بدیهی است که عدم عملکرد صحیح این سیستم‌ها، به ویژه سیستم‌های بحرانی و حیاتی که با امنیت و جان انسان‌ها، یا نظام‌های پولی و مالی، یا سطوح ملی و بین‌المللی سروکار دارند، می‌تواند فجایع جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. از این‌رو لزوم توسعه‌ی روش‌هایی جهت سنجش کیفیت و ارزیابی کارایی سیستم‌ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

یکی از روش‌هایی که در چند دهه‌ی اخیر با هدف تحلیل کیفیت و ارزیابی کارایی سیستم‌ مورد توجه قرار گرفته ‌است، مدل‌سازی و شبیه‌سازی سیستم‌ است. با مدل‌سازی و شبیه‌سازی سیستم، می‌توان قبل از اقدام به پیاده‌سازی و تولید انبوه، رفتارهای مدل ساخته شده را در تعامل با محیط اطراف در بازه‌های زمانی دلخواه رصد نمود و با کشف خطاها و رفع ایرادات احتمالی، سیستمی با قابلیت اتکا و ضریب اطمینان بیشتری تولید نمود. همچنین با شبیه‌سازی عملکرد سیستم‌های موجود می‌توان به درک صحیحی از سطوح قابلیت‌ها و نقاط ضعف احتمالی سیستم‌های تحت مطالعه دست یافت.

نظر به اهمیت این بحث، تاکنون روش‌های مختلف و متعددی جهت مدل‌سازی و شبیه‌سازی سیستم‌های مکانیزه به دنیا معرفی شده‌اند که انواع شبکه‌های پتری نیز در این زمره قرار دارند. شبکه‌های پتری از بدو پیدایش تا به امروز، به دلیل برخورداری از اقتدار ریاضیاتی و پشتوانه‌ی محاسباتی و در عین حال سهولت درک مفاهیم و عناصر تشکیل‌دهنده‌‌ی آن، مورد پسند بسیاری از کاربران و طراحان سیستم واقع شده‌اند و بسط‌های مختلفی از آن‌ها ارائه شده ‌است. این نوشتار در حد بضاعت خود، سعی در معرفی اجمالی شبکه‌های پتری، ابزارها و کاربردهای آن دارد.