یوسف میخائیلوویچ ارانسکی (به انگلیسی: IOSIF MIKHAILOVICH ORANSKIĬ) در ۳ مه سال ۱۹۲۳ میلادی در لنینگراد (پتروگراد) روسیه متولد شد. در سال ۱۹۴۰ م در بخش زبان‌شناسی دانشگاه لنینگراد ثبت نام کرد، ولی فقط یک درس را تمام کرده بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد. از اوت 1941 تا مه 1945 در جبهه لنینگراد و ولخف خدمت کرد و چندین تقدیرنامه و مدال گرفت.. پس از جنگ به دانشگاه بازگشت و در بخش جدید «زبان‌های شرقی» به ادامه درس پرداخت و از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۱ م زیر نظر فریمان (freiman) به پژوهش پرداخت و رساله‌ای در مورد زبان پشتو تهیه کرد. سپس در ۱۹۵۱ م با ارائه رساله‌اش با عنوان «وجه و حدود فعل در دستور زبان معاصر افغانستان»، موفق به دریافت درجه دکتری شد. او از همان هنگام تحصیل در دانشگاه یعنی ۱۹۴۸ م در دانشکده مطالعات شرقی دانشگاه دولتی لنینگراد به تدریس مقدمات زبان‌شناسی ایرانی، تاریخ زبان‌های ایرانی و تاجیکی و دستور تطبیقی مشغول شده بود از ۱۹۵۱ م - پس از دفاع از تز دکتری - تا ۱۹۵۵ م در بخش تاریخ زبان‌شناسی دانشگاه تاجیکستان، تاریخ زبان فارسی و تاجیکی را تدریس می‌کرد و از ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۹ م در دانشسرای عالی «استالین آباد» (دوشنبه) به تدریس همین دروس پرداخت. در ۱۹۵۹ م کارمند علمی دانشکده شرق‌شناسی آکادمی علوم شوروی شعبه لنینگراد بود. از آثار او می‌توان به «مقدمه‌ای بر فقه اللغه ایرانی»(۱۹۶۰) (ترجمه فارسی به وسیله ک. کشاورز، ۱۳۵۵)، «روایتی درباره شمس تبریزی»(۱۹۶۷)، «زبان‌های ایرانی»(۱۹۷۳) (ترجمه فارسی به وسیله ع. ا. صادقی، ۱۳۷۸)، «فقه اللغه ایرانی باستان و زبان‌شناسی ایرانی»(۱۹۷۲)، زبان‌های ایرانی نو در اتحاد شوروی»(۱۹۷۵) نام برد. ارانسکی در ۱۹۷۷ درگذشت.
