یحیی بن معاذ رازی، یحیی‌بن معاذبن جعفر رازی مکنی به ابوزکریا، واعظ، صوفی و از مردان طریقت و مشایخ ایرانی عهد خود بود. وی در سال (۲۵۸ هجری قمری) برابر با (۸۷۱ میلادی) در نیشابور درگذشت. ابوزکریا، از مردم ری و زاهدی اندرزگو در روزگار خود، بی‌مانند بود. به بغداد رفت و بزرگان صوفیه و عابدان گِردش آمده، برایش منبری فراهم کردند و او را بر آن نشاندند و خود، برابرش بر زمین نشسته، به گفت‌وگو مشغول شدند. از او جملات و اشارات زیبایی به‌جای مانده است. از سخنان اوست: «سخن خوب، خوب است و بهتر از آن، معنای آن است و بهتر از معنایش، عمل به آن است و بهتر از عمل به آن، پاداش عمل به آن است و از آن بالاتر و بهتر، خشنودی کسی است که این عمل برای او انجام شده است.» او در بلخ زیست و در نیشابور درگذشت.
