کتاب خلیج فارس

خلیج فارس؛ یکی از مناطق مهم و حیاتی کشورمان محسوب می شود که از جنبه های گوناگون دارای اهمیت فراوان می باشد. در درازای تاریخ، آن زمان که مرزهای جغرافیایی کشورمان، آنسوتر بوده اند، این پهنه آبی، دریای داخلی ایران محسوب می شده و بر تمامی ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران، منطقه و جهان اثربخش بوده است. این اثربخشی و تاثیرگذاری تا روزگار ما نیز تداوم دارد. دانشمندان، این منطقه جغرافیایی را یکی از کانون های تمدن ساز و فرهنگ آفرین می شناسند و کاوش های باستان شناسی نیز موید این نظرات است. اهمیت سرزمینی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی حمل و نقل و بالاخره تمدنی و فرهنگی خلیج فارس موجب شده است که این منطقه همواره کانون توجه جهانیان باشد و هر روز نیز بر اهمیت آن افزوده شود. تغییرات سیاسی در منطقه و جهان در تاریخ معاصر نیز نه تنها از اهمیت آن نکاسته، بلکه به ویژه در دهه های اخیر بر آن افزوده است. مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بر اساس وظیفه ذاتی خود در زمینه پژوهش های اسلامی و ایرانی، به منظور شناسایی علمی منطقه خلیج فارس و شناختن و شناساندن آن به مجامع علمی داخلی و خارجی، از چند سال پیش، طرح تدوین دانشنامه خلیج فارس را در دستور کار خود قرار داد. پس از تهیه طرح مقدماتی دانشنامه و به منظور تبیین و تشریح اهداف و شیوه ها و روش های تدوین آن، در تاریخ نهم اردیبهشت ماه سال یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت، مقارن با روز ملی خلیج فارس، همایشی تحت عنوان "اولین نشست خلیج فارس: طرح تدوین دانشنامه" در سالن همایش های بین المللی رایزن، برگزار شد. این همایش باشکوه، علاوه بر سخنرانی های علمی با برنامه های جانبی از جمله اجرای برنامه زنده سمفونی خلیج فارس به رهبری استاد فخرالدینی و اجرای گروه کر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، برگزاری نمایشگاه کتاب خلیج فارس نیز همراه بود. به منظور دستیابی دانشمندان، پژوهشگران و علاقه مندان به مطالب ارائه شده در این همایش، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی بر آن شد تا مجموعه حاضر، شامل سخنرانی ها و مقالات علمی را گردآوری و منتشر نماید. بخشی از مقالات که در قالب سخنرانی ارائه شده بود، نخست گفتارنویسی و سپس ویراستاری شد؛ بخش دیگری از مقالات، توسط نویسندگان ویرایش و بی کم و کاست در مجموعه حاضر به چاپ رسیده است.