کتاب حاجی صمدخان شجاع الدوله و رژیم مشروطه

شرح حال و اقدامات و چهره واقعی "حاجی صمدخان شجاع‌الدوله مراغه‌ای"، مهم‌ترین حوادث تاریخ مشروطه در آذربایجان و تاثیر آن در مراغه، نقش چهره‌های سیاسی، نظامی، فکری مراغه و اقدامات مردم مراغه در انقلاب مشروطه و رویدادهای آذربایجان موضوع اصلی تحقیق حاضر است. شجاع‌الدوله در دوره سلطنت ناصرالدین شاه از سال 1305 تا 1309 ه‌.ق رئیس دسته سوار مقدم برای امور مربوط به "قرا سورانی "بود. از محرم سال 1330 تا اواسط همین سال از طرف روس‌ها حاکم آذربایجان شد و طی این مدت تعداد زیادی از آزادیخواهان را اعدام کرد و مدتی را به روسیه رفت و آن جا مقیم شد. در سال 1333 ه‌.ق در ایام جنگ جهانی اول دوباره وارد آذربایجان شد و به مراغه رفت و دو فوج "شقاقی "و "مراغه " را احضار نمود و با حمایت روس‌ها، با عثمانی‌ها و کردها وارد نبرد شد، اما از کردها شکست خورد و متواری شد و سرانجام در سال 1336 در روسیه درگذشت.

پاره‌ای از مطالب و سرفصل‌های کتاب عبارت‌اند از :حاجی صمدخان حاکم مراغه، سهم مراغه‌ای‌ها در بیداری مردم، مردم مراغه و مشروطیت، نمایندگان آذربایجان و مراغه، افتتاح اولین مدرسه به سبک جدید در مراغه، برخی پیشامدهای مراغه، تجاوز قشون عثمانی به خاک ایران، علت شکست و فرار حاجی صمدخان از مقابل کردها چه بود؟، مشروطه مشروع، حرکت مجاهدین تبریز به سوی مراغه، شجاع‌الدوله و مشروطه‌خواهان مراغه، تلگراف صمدخان راجع به اوضاع اهر، اخبار مراغه در سال 1328، ارتباط حاجی شجاع‌الدوله با جاسوس محمدعلی شاه، جنگ‌های صمدخان و تبریزیان، اتحاد و دوستی صمدخان با روس‌ها، حاجی صمدخان و ثقه‌الاسلام، فجایع صمدخان در تبریز، تلاش صمدخان برای باز گرداندن محمدعلی شاه، جنگ جهانی اول و خروج حاجی صمدخان از ایران، آخرین جنگ شجاع‌الدوله، وصیت‌نامه شجاع‌الدوله، و حاجی صمدخان و روزنامه‌ها.

کتاب با عکس‌هایی از شجاع‌الدوله و عده زیادی از چهره‌های سیاسی مشروطه آذربایجان و ایران آن عصر همراه شده و با فهرست اعلام و فهرست ماخذ پایان یافته است .