کتاب لاوهات

نگاه شاعران به پدیده‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در طول تاریخ نگاهی متفاوت و متمایز از سایر فعالان در بخش‌های مختلف بوده است. شاعران با زیرکی و تیزبینی و طبعی که ساده‌ترین حاصلش روایتی متفاوت از عادی­ترین مناسبات روزمره است، در طول تاریخ همواره چنان روایتی از پیرامون خود باز نشر کرده‌اند که در موارد بسیاری سندی متقن دال بر مناسبات حاکم بر نظام‌های زمانه خود به شمار می‌رفته است. بر پایه همین سنت، بسیاری از شاعران ایرانی در گذر سالیان عمر و جدای از سرودن، پاره‌هایی از دیده‌ها و شنیده‌های خود از پیرامونشان را مکتوب کرده و جغرافیای زیسته خود را در معرض دید و قضاوت مردم قرار داده‌اند. کتاب «لاوهات» از عبدالجبار کاکایی را با چنین پیشینه‌ای باید در زمره آثار مغتنمی دانست که نثر یک شاعر موفق را پیش چشم کشانده است. ظاهر این متن روایت‌های منثوری است که کاکایی در گذر زمان و در خلال سفرهایش به شهرها و کشورهای مختلف از خود به ثبت رسانده است، اما در باطن، این متن‌ها را نیز باید نوعی عشق‌بازی شاعر با کلمات برای ترسیم حریم‌های تازه‌ای از نثر دانست. در «لاوهات» با شاعری شوریده روبروییم که از سویی برای دیدن و تجربه کردن ساحت­های نادیده بسیار مشتاق نشان می‌دهد اما به دنبال سفرنامه­نویسی نیست. روایت‌های منثور او از سفرهایش شرح شیدایی یک شاعر و جستجوی او در میان ریشه‌های سرگشتگی خود در عوالم دیگر است. کاکایی بخش از این ریشه‌یابی را در دل سفرنویسی­هایش در هند جسته، برخی در دل سفرهایش به قاره‌های دیگر جهان و گاه در پرتو روایت از انسان‌هایی که دوستشان می‌داشته است. متن­های «لاوهات» به هیچ روی متن‌های دم دستی و یک لایه که روایتی صرف از دیده‌های یک شاعر را بیان کند نیست. خالق این متن­ها در حرکت از سوی کلام آکنده از ایهام و استعاره شعر به سوی متن خود را بر کشتی کلمات سوار کرده و متن‌هایی خلق کرده که روایت غلیان ذهنی اوست و انگار هنوز به مرحله سرایش وارد نشده است. علاقه کاکایی به نوشتن از وضعیت اجتماعی و سیاسی جامعه شعر و شاعری در ایران و یا یادکردش از قیصر امین‌پور و نیز تک نگاری‌های خاطره انگیز با محوریت وطن از مهم­ترین بخش­های این کتاب به شمار می­روند که در آنها کاکایی هرگز با روایتی سرراست به سراغ مخاطب نرفته است. تلاش او همواره بر درگیر کردن مخاطبش با اندیشه‌اش است تا در این رهگذر ذهن او بتواند در غلیان خود دست به پرورش و بازتولید اندیشه‌هایی بزند که او در متن­هایش درباره آنها تنها جرقه‌هایی را زده است.