کتاب در میانه جامعه شناسی و روشنفکری

«به هر حال، کتاب حاضر شمه‌ای از دوره‌ی سوم از تاریخ پیچیده و بغرنج جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی ایران را گزارش می‌کند که احسان نراقی (۱۳۰۵ - ۱۳۹۱) یکی از گویشگران و کنشگران مهم آن دوره بود. در واقع، اغلب آثار و افکار و کنش‌های نراقی پیش از انقلاب اما در عصر انقلاب به وجود آمده است و او کار مستقلی پس از انقلاب انجام نداده است، بلکه گهگاهی به تجدید نظر و بازاندیشی در آنچه گفته و نوشته و انجام داده بود، پرداخته است. پس اگر سخن من را دقیق‌تر کنم، احسان نراقی دو نوبت در تاریخ جامعه‌شناسی ایران ظاهر شده است؛ نوبت نخست از اوایل دهه‌ی سی تا انقلاب اسلامی است. نوبت دوم پس از انقلاب است. حضور نخستین او یک حضور فعال در تاریخ روشنفکری و سیاست و دانشگاه بود اما حضور دوم او - اگر حضوری باشد - بیشتر در بازاندیشی خود و تاریخ روشنفکری و سیاست و جامعه‌شناسی است. چنانکه از دو کتاب «از کاخ شاه تا زندان اوین» و «نظری به تحقیقات اجتماعی در ایران» که هر دو پس از انقلاب نوشته شده‌اند بر می‌آید که او خود نیز اندکی به این نقش دوم وقوف یافته بود. این حضور دوگانه او در تاریخ معاصر ایران و در تاریخ جامعه‌شناسی ایران در ذهن ناظر بیرونی شخصیتی دوگانه با دو هویت متفاوت از او می‌سازد.
کتاب حاضر محصول یک همکاری مشترک و سنت نوظهوری در جامعه‌شناسی ایران است که توسط «گروه جامعه‌شناسی ایران» انجمن جامعه‌شناسی ایران به طور منظم برگزار شده و می‌شود. از سال ۱۳۹۳ تاکنون این سنت زنده و جاری است و آثار و افکار تعدادی از جامعه‌شناسان ایرانی که دغدغه و پرسش اصلی آنها «مسأله ایران» یا «توضیح جامعه‌شناسانه ایران» بوده است، مورد بازخوانی انتقادی قرار گرفته است و احسان نراقی یکی از آنها است.»