کتاب قرآن تامس جفرسن

کتاب «قرآن تامس جفرسن: اسلام و بنیادگذاران آمریکا» نوشته دنیس اسپلبرگ، استاد تاریخ و مطالعات اسلامی در دانشگاه تگزاس در آستین، اثر پژوهشی و تاریخی دقیق و تأمل‌برانگیزی است که به بررسی نقش اسلام و قرآن در شکل‌گیری اندیشه‌های بنیان‌گذاران ایالات متحده آمریکا، به ویژه توماس جفرسون، می‌پردازد. این کتاب با استفاده از منابع تاریخی و اسناد معتبر، به تحلیل تأثیرات اسلام بر تفکرات و سیاست‌های بنیان‌گذاران آمریکا می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این دین و کتاب مقدس آن در فرآیند شکل‌گیری اصول دموکراسی و آزادی‌های مذهبی در آمریکا نقش داشته‌اند. او با بررسی دقیق منابع تاریخی، از جمله نسخه‌ای از قرآن که جفرسون در کتابخانه شخصی خود داشته، تصویری متفاوت از آنچه امروزه در مورد دیدگاه پدران بنیانگذار درباره اسلام رایج است، ارائه می‌دهد. دنیس اسپلبرگ در این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه توماس جفرسون، یکی از بنیان‌گذاران اصلی ایالات متحده و نویسنده اعلامیه استقلال، به قرآن علاقه‌مند شد و آن را مطالعه کرد. او نشان می‌دهد که جفرسون در دوران تحصیل خود در دانشگاه ویلیام و مری در سال ۱۷۶۵ و درست ۱۱ سال قبل از نوشتن اعلامیه استقلال، نسخه‌ای از قرآن را خریداری کرد و آن را به دقت مطالعه کرد. این نسخه از قرآن، که اکنون در کتابخانه کنگره آمریکا نگهداری می‌شود، به عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی در این زمینه شناخته می‌شود. یکی از نقاط قوت این کتاب، توانایی نویسنده در ارائه تحلیل‌های دقیق و مستند از تأثیرات اسلام بر تفکرات جفرسون و دیگر بنیان‌گذاران آمریکاست. اسپلبرگ با استفاده از اسناد تاریخی و نامه‌های جفرسون، نشان می‌دهد که چگونه او از قرآن و آموزه‌های اسلامی برای تدوین اصول دموکراسی و آزادی‌های مذهبی الهام گرفت. او همچنین به بررسی نقش اسلام در مباحثات سیاسی و مذهبی آن دوران می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه بنیان‌گذاران آمریکا از اسلام به عنوان یک نمونه برای ترویج تسامح و همزیستی مذهبی استفاده کردند. اسپلبرگ همچنین به بررسی زمینه‌های فکری عصر روشنگری می‌پردازد که بر نگرش بنیانگذاران تأثیر گذاشت. در آن دوره، متفکران اروپایی به دنبال شناخت تمدن‌های دیگر و گفتگوی میان ادیان بودند. این دیدگاه منجر به نگرشی آزاداندیشانه‌تر نسبت به اسلام در میان برخی از اندیشمندان آمریکایی شد. اسپلبرگ در بخش‌های مختلف کتاب به موضوعات متنوعی می‌پردازد، از جمله نقش قرآن در مباحثات حقوقی و سیاسی و چگونگی استفاده از آموزه‌های اسلامی برای ترویج اصول دموکراسی و آزادی‌های مذهبی. او همچنین به بررسی نقش اسلام در شکل‌گیری سیاست‌های خارجی آمریکا در دوران جفرسون می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این دین و کتاب مقدس آن در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و دیپلماتیک آن دوران نقش داشته‌اند. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که جفرسون به دلایل گوناگونی به دنبال ایجاد روابط سازنده با جهان اسلام بوده است و خود این موضوع می‌تواند دلیل توجه ویژه او به قرآن به عنوان اصلی‌ترین منبع برای شناخت و آشنایی با مسلمانان و دین اسلام را روشن سازد. همچنین نویسنده به تناقضات و پیچیدگی‌های دیدگاه جفرسون نیز اشاره می‌کند. برای مثال، در حالی که جفرسون از آزادی دینی حمایت می‌کرد، همزمان در مورد برخی جنبه‌های اسلام و به ویژه نقش پیامبر اسلام، ابراز تردید می‌کرد. این نشان می‌دهد که حتی در میان روشنفکران عصر روشنگری نیز درک محدود و گاه توأم با پیش‌داوری از اسلام وجود داشت. یکی از بخش‌های جذاب کتاب، بررسی چگونگی استفاده از آموزه‌های اسلامی برای ترویج اصول دموکراسی و آزادی‌های مذهبی است. اسپلبرگ نشان می‌دهد که چگونه جفرسون و دیگر بنیان‌گذاران آمریکا از قرآن و آموزه‌های اسلامی برای تدوین اصولی مانند آزادی مذهبی، تسامح و همزیستی مذهبی الهام گرفتند و این اصول را در قانون اساسی و اعلامیه استقلال آمریکا گنجاندند. یکی دیگر از نکات برجسته کتاب، بحث در مورد جایگاه مسلمانان در جامعه آمریکای اولیه است. اسپلبرگ به حضور مسلمانان آفریقایی‌تبار در میان بردگان اشاره می‌کند و اینکه چگونه آنها با وجود محدودیت‌های فراوان، توانستند هویت دینی خود را حفظ کنند. این بخش از کتاب، پرتوی بر وجهی اغلب نادیده گرفته شده از تاریخ آمریکا می‌افکند. کتاب «قرآن تامس جفرسن: اسلام و بنیادگذاران آمریکا» با ارائه دیدگاهی جامع و مستند و به شکلی محققانه و تفکربرانگیز، چالش‌های پیش روی جامعه چندفرهنگی و چندصدایی آمریکا را از منظری تاریخی بررسی می‌کند. اسپلبرگ با کنار هم گذاشتن قطعات پازلی پیچیده، روایتی ظریف‌تر و چندوجهی‌تر از نگرش بنیانگذاران نسبت به اسلام ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که ریشه‌های گفتگوی میان ادیان در آمریکا به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد.