کتاب مدرک دکتری

نمایشنامه‌ی «مدرک دکتری» نوشته‌ی برانیسلاو نوشیچ، درباره‌ی خانواده‌ای در بلگراد است که سعی دارد از طریق دریافت یک عنوان آکادمیک، موقعیت اجتماعی خودش را ارتقا بدهد. شخصیت اصلی داستان، یک پدر به نام ژیوتا است که می‌خواهد پسرش میلوراد با دختر یک وزیر ازدواج کند. به‌نظر او، داشتن مدرک دکتری برای پسرش شرط اصلی این ازدواج و رسیدن به جایگاهی بالاتر در جامعه است. مشکل اینجاست که میلوراد یا مدرک واقعی ندارد یا آن را با تقلب گرفته. همین موضوع باعث می‌شود که ماجرا وارد یک مسیر پیچیده و پر از سوءتفاهم، دروغ و واکنش‌های غیرمنتظره شود. وقتی خبر می‌رسد که یکی از استادهای دانشگاه می‌خواهد درباره‌ی این مدرک صحبت کند، اضطراب و آشفتگی در خانواده بالا می‌گیرد و هرکس شروع می‌کند به پنهان‌کاری یا معامله برای نجات موقعیت خود.
نمایشنامه با زبان طنز، نحوه‌ی ارزش‌گذاری جامعه به مدرک، ظاهر، موقعیت اجتماعی و پول را به چالش می‌کشد. شخصیت‌ها تقریبا همه به‌نوعی درگیر نوعی فساد یا معامله هستند: از فروش وجدان و شرافت گرفته تا فریب و دروغ در دادگاه. حتی روابط خانوادگی و عاطفی هم قربانی این تلاش برای حفظ ظاهر می‌شوند. داستان نشان می‌دهد چطور یک مدرک ساده می‌تواند زنجیره‌ای از اتفاقات اخلاقی و اجتماعی را به راه بیندازد.
نوشیچ در این نمایشنامه نه قهرمان مثبت مشخصی معرفی می‌کند و نه پایانی آرمان‌گرایانه ارائه می‌دهد. او فقط موقعیتی را به تصویر می‌کشد که در آن آدم‌ها برای حفظ ظاهر اجتماعی، حاضرند اصول و ارزش‌های شخصی‌شان را زیر پا بگذارند. با اینکه نمایشنامه در دهه ۱۹۳۰ نوشته شده، اما مضامینش درباره‌ی اعتبار اجتماعی، ریاکاری، و فشارهای موقعیتی هنوز هم در خیلی از جوامع قابل شناسایی‌اند.