«مبانی نظری نقد معماری با رویکرد فرمالیسم ژرف» کتابی نوشته مهرداد قیومی بیدهندی، استاد دانشگاه و پژوهشگر است. این کتاب براساس درس‌گفتارهای بیدهندی در دانشگاه پدید آمده و نویسنده در ابتدا این سوال را مطرح می کند که آیا می‌توان با تمرکز بر فرم اثر راه‌هایی برای خوانش و نقد معماری یافت؟ او در ادامه پرسش اساسی‌تری مطرح می کند که هدف آن فراتر رفتن از تحلیل فرمالیستی معماری است: چگونه می‌توان بر شکل ظاهری اثر متوقف نماند و به معنایی عمیق‌تر از فرم دست یافت؟
نویسنده در پی آن است تا در مباحث مطرح‌شده در این کتاب موضوع فرمالیسم در معماری را با جزئیات شرح‌داده و روش‌هایی برای فراتر‌رفتن از کلیشه‌های فرمالیستی پیش‌پای علاقمندان به معماری قرار دهد؛ زیرا هدف او در این کتاب دستیابی رویکردی عمیق‌تر در نقد اثر معماری است.
در فصل ابتدایی کتاب با استفاده از فرمالیسم روسی در نقد ادبی به تاریخچه‌ای مختصر از مباحث نظری در توجه به فرم در معماری پرداخته شده است. در این بخش از کتاب نویسنده معتقد است که نقد معماری در طی تاریخ خود اثرمحور بوده در‌حالی‌که می‌توان اثر معماری را از نظرگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد. یکی از این نظرگاه‌ها فرمالیسم است. در ادامه همچنین شرحی برای آشنایی با نقد فرمالیستی معماری آمده که برای آشنایی با این سبک نقد موثر است. سپس نظریه‌ها و رویکردهای فرمالیسم ادبی مورد بررسی و معرفی قرار گرفته‌اند. نویسنده در بخش‌های میانی کتاب به معماری باز‌می‌گردد و نگاه مقایسه‌ای خود میان معماری و ادبیات را توضیح می‌دهد. او همچنین به لزوم آشنایی با نقد ادبی برای بررسی آثار معماری اشاره می‌کند. در فصل پایانی کتاب نیز پیشنهادی برای دستیابی به رویکرد فرمالیسم ژرف در نقد معماری ارائه شده است.
کتاب مبانی نظری نقد معماری با رویکرد فرمالیسم ژرف
شیرازه کتاب
مهرداد قیومی بیدهندی
