کتاب به کلبی هشدار داده بودیم

رمان کوتاه «به کلبی هشدار داده بودیم» نوشته دونالد بارتلمی، از نمادین‌ترین و درخشان‌ترین نمونه‌های داستان‌نویسی پست‌مدرن اوست-قطعه‌ای طنزآمیز، موجز، و به‌طرز عجیبی تکان‌دهنده که پوچی و تاریکی رفتار انسانی را در بستری از هجو و سکوت روایت می‌کند. این داستان در سال ۱۹۷۳ منتشر شد و بعدها در مجموعه‌هایی مانند چهل داستان آمد، نمونه‌ای دقیق از تلفیق شوخ‌طبعی سرد و زیرلایه‌های وجودی خاص بارتلمی است.
راوی بی‌نامی که همچنان بخشی از گروه «ما»ست، داستان را نه با گره‌افکنی دراماتیک، بلکه با یک گزاره‌ حیرت‌انگیز آغاز می‌کند: قرار است دوستشان کلبی را به دار بکشند، و همه بر این کار توافق دارند. زبان داستان، لحنی واقع‌گرایانه دارد، اما در ترکیب با جزئیات سورئال و پیش‌پاافتاده، فضای روایت را به‌طرزی نگران‌کننده از واقعیت دور می‌کند. گفتگوها و شرح مراحل عملی-چه کسی طناب را گره بزند، چگونه مهمان‌ها دعوت شوند بدون اینکه مأموران مطلع شوند-ساختاری شکل می‌دهد که بیش از آن‌که به طرح داستانی شباهت داشته باشد، شبیه صورت‌جلسه‌ای پوچ و اداری است. طرح کلاسیک و خطی در این داستان غایب است؛ اتفاقات از دل گفتگوها و تصمیم‌های جمعی بیرون می‌آیند. این ساختار قطعه‌قطعه و تصویرمحور، بازتابی از زیبایی‌شناسی کلاژگونه بارتلمی است که بیشتر به اثر هنری تجسمی شباهت دارد تا روایت سنتی.
در بطن داستان، طنز تلخ و پوچی عمیقی نهفته است. تناقض میان فاجعه‌ی اعدام و لحن خونسرد برنامه‌ریزی آن، نمادی از عادی‌سازی خشونت و بی‌حسی اخلاقی در جامعه است. زبان بی‌طرف، حتی هنگام صحبت از مرگ، بر این بی‌تفاوتی مهر تأیید می‌زند و نشان می‌دهد چگونه ظلم می‌تواند در لفافه‌ای از عقلانیت و ادب جاری شود. در کنار این، داستان به مسائلی چون وفاداری، اقتدار و تملک اخلاقی می‌پردازد. راویان می‌گویند چون کلبی دوست ماست، پس حق داریم درباره‌اش تصمیم بگیریم-منطقی که دوستی را با سلطه‌گری در می‌آمیزد. کلبی همزمان عزیز است و قابل حذف؛ بارتلمی با تیزبینی، خطوط محو میان محبت و کنترل را نمایان می‌کند و می‌پرسد چه زمانی تعلق خاطر به سرکوب تبدیل می‌شود. پشت این روایت، یک اضطراب خزنده پنهان است: چهره‌ی متمدن‌شده‌ی خشونت. پوشش نازکی از نزاکت، چنان خشونتی را طبیعی جلوه می‌دهد که از دل مناسک اجتماعی و گفتمان اخلاقی سر برآورده است.
«به کلبی هشدار داده بودیم» عصاره‌ای از نبوغ بارتلمی است: داستانی کوتاه، اما چندلایه، که با طنز و فرم‌شکنی، به نقدی بی‌امان از قدرت، اخلاق، و مناسک اجتماعی می‌پردازد. هماهنگی آرام و خونسرد یک مرگ، به بیانی تکان‌دهنده از خشونت مودبانه، فرمان‌پذیری گروهی، و شکنندگی مفاهیم اخلاقی بدل می‌شود. در این داستان، وحشت نه از صحنه‌های خون‌بار، بلکه از جملات خشک، روابط آشنا، و مهربانی‌های ظاهری برمی‌خیزد. بارتلمی با تیغ ایجاز، ماسک‌های اخلاقی را می‌درد تا چهره‌ی بی‌رحم‌تری را که زیر آن پنهان شده، آشکار کند.