کتاب «درباب تاریخ دین و فلسفه در آلمان» اثر هاینریش هاینه، بررسی انتقادی تاریخ روشنفکری آلمان است. این کتاب که در اوایل دهه 1830 نوشته شده است، زمانی که هاینه در تبعید، در پاریس به سر می‌برد، چشم‌اندازی منحصر به فرد در مورد توسعه تفکر مذهبی و فلسفی در آلمان، از دوران اصلاحات پروتستانی تا اوایل قرن 19 ارائه می‌دهد. به طور کلی، آثار هاینه عمیقا در بافت تاریخی و فرهنگی زمان او ریشه دارد. او این کتاب را پس از انقلاب ژوئیه فرانسه در سال 1830 و جشنواره هامباخ آلمان در سال 1832 نوشت، رویدادهایی که به طور قابل توجهی بر تفکر او تأثیر گذاشت. هاینه ناظر دقیق جریان‌های سیاسی و فکری دوران خود بود و آثار او نشان‌دهنده تمایل او به روحیه انقلابی مشابه فرانسه در آلمان است. کتاب به توضیح اصلاحات پروتستانی آغاز می‌شود. نویسنده مارتین لوتر را عامل ایجاد تحولی عمیق در اندیشه دینی، جدا شدن از سلطه کلیسای کاتولیک و در دسترس قرار دادن متون مذهبی برای مردم عادی از طریق ترجمه خود از کتاب مقدس می‌داند. هاینه اقدامات لوتر را اولین گام به سوی رهایی فکری و معنوی در آلمان می‌داند. پس از این، کتاب به فیلسوفان آلمانی پرداخته است، کسانی مانند کانت، فیشته و هگل. نویسنده تلاش‌های آنها را بخشی از یک «انقلاب فلسفی» گسترده‌تر توصیف می‌کند که به دنبال رهایی ذهن انسان از تعصب و خرافات بود. با این حال نویسنده دیدگاه بسیار انتقادی نسبت به این فلاسفه دارد. از طرف دیگر او در سرتاسر کتاب، توضیحاتی تند و رادیکال درباره وضعیت فرهنگی و سیاسی آلمان ارائه می دهد. او از فقدان شور انقلابی در سرزمین خود در مقایسه با فرانسه ابراز تاسف می کند و نخبگان روشنفکر آلمان را به دلیل جدایی آنها از مردم عادی مورد انتقاد قرار می‌دهد. در نهایت، سبک نوشتار این کتاب درخور توجه است. نویسنده تحلیل دقیق فلسفی را با روایتی زنده و اغلب طنز آمیز ترکیب می‌کند. استفاده او از کنایه و طنز نه تنها ایده‌های پیچیده را قابل فهم‌تر می‌کند، بلکه تا حدی کتاب را نیز سرگرم‌کننده کرده است.
کتاب در باب تاریخ دین و فلسفه در آلمان
لگا
هاینریش هاینه
