کتاب بحران ایران و آغاز جنگ سرد

کتاب «بحران ایران و آغاز جنگ سرد: پل پیروزی» نوشته بنجامین اف. هارپر بررسی دقیق بحران ایران در سال 1946 (1326) و نقش مهم آن در جنگ سرد است. این کتاب یک مطالعه موردی از نحوه استفاده ایالات متحده از انحصار اتمی خود برای دستیابی به اهداف بین المللی خود در دوران پس از جنگ جهانی دوم به حساب می‌آید. هارپر ابتدا به توضیح چشم‌انداز ژئوپلیتیک دورۀ پس از جنگ جهانی دوم می‌پردازد. بحران ایران در زمانی رخ داد که جهان در حال گذار از اتحادهای زمان جنگ به رقابت‌های زمان صلح، به ویژه بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی بود. ایران به دلیل موقعیت استراتژیک و منابع نفتی خود به کانون این تنش‌های نوظهور تبدیل شده بود. با این حال اصل بحران برای ایران زمانی آغاز شد که اتحاد جماهیر شوروی نیروهای خود را از شمال ایران خارج نکرد، آنطور که در پایان جنگ جهانی دوم توافق شده بود. در عوض، شوروی از جنبش‌های جدایی‌طلب کورد و آذری حمایت کرد و حکومت ایران را به چالش کشید. این اقدام به عنوان یک تهدید مستقیم برای نظم جدید بین المللی و منافع ایالات متحده و متحدانش تلقی می‌شد. هارپر نحوه واکنش ایالات متحده به این بحران را توضیح می‌دهد. ایالات متحده با استفاده از انحصار اتمی و فشار دیپلماتیک خود توانست خروج نسبتا مسالمت‌آمیز نیروهای شوروی از ایران را ترتیب دهد. این اتفاق بسیار مهم است زیرا یکی از اولین رویارویی های بزرگ جنگ سرد را نشان می‌دهد و تمایل ایالات متحده برای استفاده از قدرت جدید خود برای تأثیرگذاری بر امور جهانی را روشن می‌کند. نقش ایران در این بحران نیز به طور کامل بررسی می‌شود. هارپر توضیح می‌دهد که ایران به دلیل مشارکت در زمان جنگ و پتانسیل اقتصادی خود، درجاتی از اهرم فشار در مذاکرات داشت که سایر کشورها فاقد آن بودند. دولت ایران، در زمان نخست وزیری احمد قوام، به طرز ماهرانه‌ای از چشم‌انداز پیچیده بین المللی به سلامت عبور کرد تا خروج نیروهای شوروی را تضمین کند و حاکمیت خود را حفظ کند. این کتاب منبع ارزشمندی برای دانشجویان تاریخ، علوم سیاسی و هر کسی است که علاقه‌مند به درک منشأ جنگ سرد و مانورهای استراتژیک است که دنیای مدرن را شکل داده است.