کتاب تغییرات، چالش ها و آینده خانواده ایرانی

خانواده ایرانی در دوره جدید دچار تحولات عمده ای شده است. این تحولات در سطوح متعدد قابل بررسی است. نخستین نوع تغییرات را می توان در روابط درونی نهاد خانواده دید. به طور قطع خانواده ایرانی به لحاظ روابط درونی یک شکل مانند روابط عمودی ندارد. روابط عمودی در کنار روابط افقی و ترکیبی در خانواده ایرانی دیده می شود. دومین نوع و سطح تغییرات در شکل خانواده است. ما تاکنون زندگی جمعی در قالب خانواده را که بر اساس ازدواج بین زوجین (زن و مرد) صورت می گرفت، می شناختیم. این شناخت همچنان باقی است، ولی به دلیل مجموعه شرایط و عوامل موجود در زندگی جمعی تغییرات عمده ای صورت گرفته است. در شهرهای بزرگی چون تهران اکنون ما با زندگی افراد (زن و مرد) بدون ازدواج رسمی نیز روبه رو هستیم؛ الگویی از زندگی که به لحاظ قانونی در جایی ثبت نشده است و شناسنامه دختر و پسر سفید است، ولی در عمل آن ها با یکدیگر زیر یک سقف زندگی می کنند. این نوع زندگی را «ازدواج سفید» یا «هم خانگی» نامیده اند. اینکه گفته می شود ازدواج سفید به معنی وجود روابط جنسی بین دختر و پسر بدون انجام مراسم ازدواج به طور رسمی است و اینکه بیان می شود هم خانگی نیز به دلیل جمع شدن آن ها در یک خانه و زندگی مشترک در خانه است. پس حضور دو فرد (دختر و پسر) در یک خانه و داشتن روابط جنسی دو مشخصه عمده این ازدواج است؛ اما برخلاف ازدواج رسمی و قانونی دیگر قواعد و الزام های آن را ندارد. در خانواده رسمی افزون بر به رسمیت شناختن روابط بین زوجین اموری چون مراسم متعدد، قوانین ازدواج، قوانین طلاق و امور مربوط به فرزند و ارث و میراث محوریت دارد، در حالی که در خانواده سفید با بی اعتنایی به این امور زندگی جمعی شروع شده است.