کتاب جعبه سیاه داروین

کتاب «جعبه سیاه داروین: تردیدهای بیوشیمیایی در تکامل» نوشته‌ی مایکل بیهی، یکی از جنجالی‌ترین آثار در تقاطع علم، فلسفه و الهیات در دهه‌های اخیر است. اثری که با طرح مفهومی به‌نام «پیچیدگی کاهش‌ناپذیر»، چالشی جدی برای نظریه‌ی داروین مطرح می‌کند و از همان زمان انتشارش، محل مناقشه‌های فراوانی در میان زیست‌شناسان، فیلسوفان علم و الهی‌دانان بوده است.
مایکل بیهی، زیست‌شناس و استاد بیوشیمی، در این کتاب تلاش می‌کند تا نشان دهد که برخی سیستم‌های زیستی در سطح مولکولی آن‌قدر پیچیده و وابسته به اجزای متعدد هستند که نمی‌توان آن‌ها را با فرآیندهای تدریجی و گام‌به‌گام نظریه‌ی انتخاب طبیعی توضیح داد. او از واژه‌ی «جعبه سیاه داروین» به‌عنوان استعاره‌ای برای بخش‌هایی از زیست‌شناسی استفاده می‌کند که در زمان داروین ناشناخته بودند.بخش‌هایی که امروزه، به واسطه‌ی پیشرفت‌های بیوشیمی، در معرض دید ما قرار گرفته‌اند. بیهی در بخش‌های مختلف کتاب، نمونه‌هایی از این پدیده‌ها را بررسی می‌کند؛ از جمله سیستم لخته شدن خون، تاژک‌های باکتری، و سیستم ایمنی بدن. به باور او، این ساختارها آن‌چنان درهم‌تنیده‌اند که حذف هر جزء آن‌ها باعث ناکارآمدی کل سیستم می‌شود. اینجاست که استدلال اصلی او شکل می‌گیرد: چنین ساختارهایی نمی‌توانند از طریق فرآیندی تدریجی و تصادفی به وجود آمده باشند. از نظر بیهی، این موارد شواهدی هستند بر وجود نوعی «طراحی هوشمند» در پس ساختارهای زیستی.
نکته‌ی مهم در کتاب، آن است که بیهی مستقیما با اصل تکامل مخالفت نمی‌کند. البته که وی وجود تغییرات تدریجی در طول زمان را می‌پذیرد، اما معتقد است که انتخاب طبیعی به‌تنهایی نمی‌تواند برخی از پیچیده‌ترین پدیده‌های زیستی را توضیح دهد. از دید او، علم مدرن، به‌ویژه در سطح مولکولی، به نقطه‌ای رسیده که باید امکان وجود طراح را نیز در تبیین‌های خود در نظر بگیر، ادعایی که خشم بسیاری از دانشمندان را برانگیخت. نثر کتاب علمی و روان است، حتی برای خوانندگانی که زمینه‌ تکامل تخصصی در زیست‌شناسی ندارند. بیهی تلاش می‌کند، مسائل پیچیده‌ی بیوشیمی را توضیح دهد و مخاطب را مرحله‌به‌مرحله با استدلال‌های خود همراه کند. او از استعاره‌ها و مثال‌هایی استفاده می‌کند تا نشان دهد چرا برخی ساختارها را نمی‌توان به اجزای ساده‌تر تقلیل داد، بی‌آنکه از کار بیفتند.
«جعبه سیاه داروین: تردیدهای بیوشیمیایی در تکامل» نه فقط کتابی درباره‌ی زیست‌شناسی، بلکه متنی مهم در گفت‌وگوی میان علم و فلسفه است. اثری که چه با آن موافق باشیم یا مخالف، نمی‌توان انکار کرد که پرسش‌های بنیادی درباره‌ی منشأ حیات و حدود علم را با شجاعت و صراحت به میز بحث آورده است.