کتاب تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی

حال این پرسش مطرح می شود که آیا می توان با ذهنی ملهم از « نظریه » و به ویژه یک نظریه خاص به سراغ « واقعیت واقعی » رفت و آیا این بار نظری، ورود و ادغام نسبی در موضوع مطالعه را مشکل بلکه ناممکن نخواهد کرد؟ پاسخ به این سوال شکافی را در میان انسان شناسان به وجود آورده است: از یک سو، ما با یک گرایش قدرتمند « مردم نگارانه ( ۱۲) » روبه رو هستیم که غایت نظری انسان شناسی را در امر اتنوگرافیک یا در « توصیف و تشریح » می بیند. در اینجا « توصیف » درون خود حامل جهان بینی علمی پژوهشگر بوده و به خودی خود می تواند هدفی کامل و توجیه پذیر در علم انسان شناسی باشد. اگر از این رویکرد حرکت کنیم، اصولا جای چندانی برای فرضیات و در نهایت حتی برای پرسش های تحقیق در پژوهش انسان شناختی باقی نمی ماند: پژوهشگر درون موضوع فرو می رود تا آن را توصیف کند و بیش تر از آن که به پرسشی پاسخ دهد، پرسش هایی می آفریند. پژوهشگر بر آن نیست که پرسشی تبیین کند و لذا به بهره بردن از نظریه به مثابه چارچوب ذهنی ورود به موضوع نیاز ندارد. در نتیجه می توان پنداشت با این رویکرد که دقیقا در تقابل با رویکرد جامعه شناختی قرار دارد نیاز به نظریه به حداقل ممکن رسیده و نظریه در نهایت چیزی نخواهد بود جز چارچوبی ذهنی برای یک روش شناسی اتنوگرافیک. اما در برابر این رویکرد، از ابتدای پیدایش انسان شناسی، گرایش قدرتمند دیگری وجود داشت که مهم ترین نماینده آن امیل دورکیم بود. دورکیم در رویکرد خود نسبت به علوم اجتماعی، « مردم شناسی » را یکی از شاخه های جامعه شناسی به حساب می آورد درحالی که « مردم نگاری » را در نهایت یک روش، و نه روشی چندان معتبر، می شمرد که در میان روش های مختلف علوم اجتماعی جایی کوچک را به خود اختصاص می دهد ( ۱۳) . بنابراین در این رویکرد، تاکید نه بر توصیف بلکه بر تحلیل قرار دارد. توصیف نه ناشی از جهان بینی پژوهشگر، بلکه صرفا روشی خنثا به حساب می آید که در کنار روش های متعدد دیگر باید بتواند امکان دستیابی به واقعیت را ممکن سازد.