در این پژوهش نخست به بررسی و نقد تعریف تشبیه پرداخته ایم، پس از آن در سه فصل مباحث مختلف و مرتبط با تشبیه را نقد و بررسی کرده ایم. از آنجا که معتقدم نقد حال بدون توجه به گذشته ممکن نیست، در فصل نخست چارچوب مسائل تشبیه در کتب فارسی و عربی بررسی، تحلیل و نقد شده است؛ در این جا سعی بر این بوده امّهات آثار در این حوزه مورد توجه قرار گیرد. به دلیل گستردگی آثار این حوزه و از طرفی تکراری بودن برخی از آثار، ضرورتا برخی را برگزیدیم، از این رو هیچ ادعایی ندارم که آثار مذکور تنها آثاری است که می باید بررسی می شد؛ چه بسا دیگری این گزینش را دست خوش تغییراتی بداند، اما تلاش بر این بوده است که آثاری که در تطور بلاغت تأثیر گذار بوده اند، در حیطه پژوهش ما قرار گیرند. پس از آن در فصل دوم به بررسی و نقد ارکان تشبیه پرداخته ایم و هر مولفه را همراه با تمام مسائل مربوط به آن بررسی کرده ایم. سپس در فصل سوم تلاش کرده ایم موضوعاتی مطرح شود که در کتب بلاغی به آن نپرداخته اند، در حالی که به نظر می رسد امروزه بدون توجه به چنین موضوعاتی، مباحث بلاغی و در اینجا اختصاصة تشبیه، چندان کارا نخواهند بود، طرح چنین مباحثی می تواند دریچه تازه ای به موضوعاتی از این دست باشد.
کتاب تشبیه
مروارید
احمد رضایی جمکرانی
