کتاب قمقام زخار و صمصام بتار

کتاب ارزشمند و عظیم در باب ذکر مقتل سالار شهیدان علیه السلام است. مولف محترم این کتاب، معتمدالدوله حاج فرهاد میرزا، پانزدهمین پسر عباس میرزا فرزند دلیر و با کفایت فتحعلی شاه قاجار است. او در ماه جمادی الاول سال 1233 هجری به دنیا آمد. از آغاز جوانی علاقه فراوانی به کسب دانش های گوناگون و افزایش مهارت و توان علمی خویش داشت و در این راه کوشش بسیار کرد. این تلاش و جدیت از او ادیبی فاضل و مورخی کامل ساخت و به چنان مرتبه ای از علم رسید، که یکی از بزرگ ترین دانشوران دوره ناصرالدین شاه قاجار محسوب می شود.فرهاد میرزا در سال 1298، بقعه مبارک کاظمین را تعمیر و بنای صحن شریف را تجدید کرد و مناره ها را مطلا نمود. سپس به تالیف کتاب شریف" قمقام زخّار" پرداخت که شامل شرح زندگی و مقتل حضرت سیدالشهدا علیه السلام است و به حق یکی از آثار ارزشمند دینی، ادبی و تاریخی عصر قاجار به شمار می آید.ایشان غیر از این کتاب، آثار دیگری هم از خود به جای گذاشته است.سرانجام این مرد بزرگ در سال 1305 در 72 سالگی در تهران وفات یافت.مولف در این کتاب، بحث را از زمان جلوگیری سلاطین بنی امیه از نشر فضایل اهل بیت آغاز می کند. زمان سخت گیری بر شیعیان و ناسزاگویی به امیرالمومنین علیه السلام و در ادامه به شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام و وقایع پس از آن اشاره می کند و در ادامه هم به وقایع قبل از کربلا اشاره می کند و در آخر هم پس از ذکر وقایع کربلا به قیام مختار اشاره ای می کند. یکی از مزیت های این کتاب این است که ملخّص و مترجم آن آقای غلامحسین انصاری در پایان کتاب قسمت واژه نامه قرار داده است و در آن لغات مشکل متن کتاب را توضیح داده است.لازم به ذکر است که مولف برای تالیف این کتاب از 1200 منبع استفاده کرده است.قمقام زخّار به معنای دریای خروشان و صمصام بتّار به معنای شمشیر برّان است.نقل است که سید علی آقای قاضی طباطبایی این کتاب را مورد تایید قرار دادند و خود ایشان نیز از این کتاب استفاده می کردند.