امروز و در اواخر دههٔ دوم قرن بیست ویکم میلادی، هنوز در هیچ یک از دانشگاه های هنری کشورمان، رشتهٔ مستقلی به نام تاریخ هنر وجود ندارد. هرچند در رشته هایی مانند پژوهش هنر، فلسفهٔ هنر یا مطالعات معماری ایران در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، به صورت جسته گریخته در حوزه های وابسته به تاریخ هنر مباحثی مطرح می شود، لیکن این مقولات ارتباطی به تشکیل یک رشتهٔ مستقل از سطح کارشناسی تا دکتری در حیطهٔ تاریخ هنر و شاخه های آن ندارد.
این کمبود از سال ۱۳۸۷ خورشیدی که من به عنوان هیئت علمی در گروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران به تدریس پرداختم، همواره توجه من را جلب می کرد. نقصان فاحش دانش آموزشی متمرکز در این رشته و در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی آن، به عنوان یکی از مهم ترین مسائل آموزشی، برایم درخور ملاحظه بود. این امر در ابتدا من را بر آن داشت تا مشکل را در حد توسعهٔ آموزش تاریخ هنر در کنار سایر دروس حل کنم؛ لیکن نسبت افزایش تلاش من در این زمینه به نتیجهٔ مطلوب، نسبت منطقی ای نبود.
در واکاوی چرایی این مقوله، به متن فرانسوی کتابی برخوردم که برگردان فارسی آن هم اکنون در اختیار شماست. این کتاب که کار تحقیقاتی ارزشمند «لین ترین» است و با پیشگفتاری به قلم یکی از بزرگ ترین مفاخر تاریخ هنر جهان یعنی «ژرار مونیه» آغاز می شود، به چگونگی مقدمات شکل گیری رشتهٔ تاریخ هنر در قرون هیجدهم، نوزدهم و ابتدای قرن بیستم در کشور فرانسه می پردازد.
هنگام مطالعهٔ این کتاب به روشنی دریافتم که شکل گیری یک رشتهٔ دانشگاهی موفق، بیش از آنکه به خواست های سیاسی دولت ها و نظام های آموزشی مربوط باشد، به درک نیاز آن رشته در میان متخصصان آن بازمی گردد. لذا بر آن شدم از راه برگردان این کتاب به فارسی، جامعهٔ تخصصی رشته های نظری هنر در کشور را با چگونگی شکل گیری این رشتهٔ هنری به عنوان یکی از موفق ترین تجربه ها در این زمینه آشنا سازم.
این کتاب با تلاش بسیار، سعی در ارائهٔ تاریخی از منشأ شکل گیری رشتهٔ تاریخ هنر در سال ۱۷۹۵ میلادی، از بستر باستان شناسی تا اوایل قرن بیستم داشته است. پیوست های سودمند این کتاب نیز، آرشیو کاملی از مدارس، معلمان و دروس تدریس شده را ارائه می کند. بر این اساس، مطالعهٔ این کتاب را برای دانش پژوهان مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته های هنری و معماری و همچنین مدرسان این رشته ها پیشنهاد می کنم.
کتاب تاریخ تاریخ هنر در فرانسه
