اگرچه عمده فعالیت دانش روان شناسی در زمینۀ درمان اختلال های رفتاری متمرکز است، اما کاربرد اصلی آن بیش تر بر شناخت رفتار و شناسایی عوامل حاکم و تاثیرگذار بر رفتار متمرکز است. رفتار، عواملی مانند افکار، اعمال و تعاملاتی را شامل می شود که از آدمی در برخورد با سایرین و اجتماع سر می زند. در مجموع دانش روان شناسی کاربردهای گوناگونی دارد و از جمله می تواند در خدمت روشنفکر و عملکرد روشنفکری نیز قرار بگیرد؛ بدین ترتیب که رفتار یک روشنفکر و عوامل موثر بر رفتار وی شناسایی و بررسی شود و با توجه به شناختی که از این فرآیند رفتاری حاصل می شود فرد روشنفکر می تواند با در نظر گرفتن عوامل موجود، رفتار و عملکرد بهتر و کارآمدتری را از خود بروز دهد. البته یک روشنفکر نیز مانند سایر افراد اجتماع است و در زمینه های رفتار فردی، خانوادگی و اجتماعی دارای رفتارهایی مشابه با سایرین است، اما از بعضی جنبه ها نوع تفکر، رفتار و نگرش و عملکرد متفاوتی با دیگران دارد که مجموعۀ این عوامل را می توان از جنبۀ رفتاری و دانش روان شناسی بررسی کرد. در نوشتار حاضر افکار، رفتار، نگرش ها و به عبارتی عملکردهای فردی و ارتباطی روشنفکر ارزیابی گردیده است.
کتاب روانشناسی روشنفکری