گزارش شطرنج و نهش نیو. اردشیر، یک متن فارسی میانه درباره تاریخ داستان پدیدار شدن بازی‌های شطرنج و نرد در دوران شاهنشاهی خسرو انوشه روان، پادشاه بزرگ، دادگر و خردمند ساسانیان است. در دوره ساسانیان، تبادل نامه‌هایی بین دو دربار ایران و هند در مورد کدامیک از شاهنشاهی‌ها، مردمان، و سنت‌ها برتری و افتخار دارند، به عمل می‌آمد. در گزارش شطرنج و نهش نیو. اردشیر آمده است که هندی‌ها به منظور ابراز هوش و خردمندی مردمان خود، بازی شطرنج را اختراع کرده و توافق کرده‌اند که ایرانیان نمی‌توانند معنای و منطق این بازی را درک کنند. اما وزرگمهر، فرزانه ایرانی، نه تنها رمز و راز بازی شطرنج را کشف کرد، بلکه همچنین بازی نرد را ایجاد کرد و نیو. اردشیر را برای تسلیم کردن آن به دوره ساسانی فرستاد. پادشاه هند و دانشمندان هندی نمی‌توانستند منطق و مفهوم بازی نرد را درک کنند و به همین دلیل، ایرانیان در این مسابقه با هندی‌ها پیروز شدند و همچون گذشته از آنها باج گرفتند. این داستان سعی دارد به خوانندگان اعلام کند که پادشاه ساسانی از سایر پادشاهان بزرگتر است و ایران از سایر سرزمین‌ها بزرگتر است، و وزرگمهر، بزرگترین فرزانه ایرانی، دانشمندتر از تمام دانشمندان جهان است.
کتاب گزارش شطرنج و نهش نیو، اردشیر
توس
تورج دریایی
