کتاب ورزش در بازتوانی قلبی و کاردیولوژی پیشگیرانه

بیماری‌های قلبی‌عروقی(CVD)، با 3/17 میلیون مورد مرگ سالیانه در سرتاسر جهان، همچنان اولین و اصلی‌ترین عامل مرگ، محسوب می‌شود. عدم تحرک جسمانی، با تقریبا 2/3 میلیون مرگ زودتر از موقع، در سرتاسر جهان، به عنوان یکی از عوامل اصلی خطرساز در مرگ و میر جهانی، شناخته می‌شود. براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، بازتوانی قلبی (CR) عبارت از مجموعه اقداماتی است که برای رسیدن بیماران قلبی به بهترین شرایط جسمانی، روانی و اجتماعی مورد نیاز می‌باشد تا بتوانند زندگی فعالی را در پیش گیرند. ورزش از مداخلات غیر دارویی در بازتوانی قلبی است. متاسفانه بسیاری از بیماران قلبی، قدرت بدنی و یا اعتماد به نفس لازم جهت انجام امور شخصی خود از دست می‌دهند. امروزه بازتوانی قلبی بخش مهمی از مراقبت‌های جامع بیماران قلبی را تشکیل می‌دهد که علاوه بر کنترل سیر بیماری، پیشرفت آن را کند نموده و علایم بیماری را بهبود می‌بخشد برنامه جامع باز توانی قلبی شامل بهبود رفتارهای بهداشتی و اصلاح عوامل خطرزا می‌باشد. این برنامه‌ها علاوه بر تغییر الگوی وضعیت تغذیه‌ای، روانی و اجتماعی، فعالیت ورزشی را نیز در برمی‌گیرد.
فعالیت بدنی(PA) و شرکت در دوره‌های تمرینی ورزشی(ET) اجزاء اصلی و ضروری در پیشگیری اولیه و ثانویه‌ی امراض قلبی‌-عروقی هستند. فعالیت بدنی به این صورت تعریف می‌شود: هرگونه حرکت تولید شده از طریق انقباض عضلات اسکلتی، که باعث شود نیاز به کالری، فراتر از مقدار انرژی شود که در زمان استراحت مصرف می‌شود. در افراد سالم، فعالیت بدنی، نرخ مرگ و میر کلی و ناشی از بیماری‌های قلبی‌ – عروقی را، کاهش داده، و اثرات مثبت و سودمند آن، روی ریسک پروفایل (نمایه‌ی خطر قلبی‌-عروقی)، به اثبات رسیده است. دوره‌های تمرینی‌ورزشی، نوعی از فعالیت بدنی شامل حرکات بدنی طراحی شده، ساختار یافته، و تکرار شونده است که باعث آمادگی قلبی- تنفسی(CRF) یا ثبات آن، می‌شود. در پیشگیری ثانویه، مشاوره‌ی ورزشی و فعالیت بدنی (PA & ET)، دو جزء اصلی یک برنامه‌ی بازتوانی قلبی چندجانبه، هستند. بازتوانی قلبی مبتنی بر فعالیت ورزشی، یک استرتژی مثبت و پابرجا، در پیشگیری ثانویه‌ از امراض قلبی‌-عروقی محسوب می‌شود. این نوع بازتوانی، نرخ زنده ماندن را، بهبود بخشیده و از مدت زمان بستری شدن در بیمارستان می‌کاهد، همچنین، آمادگی جسمانی قلبی‌ تنفسی و کیفیت زندگی (QoL)را نیز، افزایش می‌دهد. اما، تنها با حضور منظم در جلسات تحت نظارت حرفه‌ای، و پایبندی به دستورالعمل‌های توصیه‌شده است که این اثرات مثبت و مفید، ظهور پیدا می‌کنند. در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، ارزیابی دقیق وضع و حال بیمار، با استفاده از یک تست ورزش استاندارد شده، به عنوان مبنایی برای یک برنامه‌ی تجویزی ورزشی متناسب و در خور بیمار، ضروری است. در افراد سالم، تنها در گروه‌های منتخب، از این روش، حمایت می‌شود.
VO2 peak مهم‌ترین عامل پیش بینی کننده میزان مرگ و میر بیماران قلبی است. انجام فعالیت ورزشی توسط بیماران قلبی ضمن افزایش توانایی انجام امور روزانه، ظرفیت عملکردی آنان را افزایش داده و با ارتقاء کیفیت زندگی، کاهش مرگ و میر را به دنبال دارد.
ظرفیت عملکردی به حداکثر اکسیژن مصرفی بیماران اطلاق می‌شود و با واحد MET(معادل متابولیکی) بیان می‌گردد و معیاری مهم جهت تعیین توان جسمانی بیماران قلبی است. کالج آمریکایی طب ورزشی ظرفیت عملکردی کم‌تر از METs 5 را عامل خطر برای بروز بیماری قلبی می‌داند. در طی بازتوانی بهتر شدن عملکرد قلبی(حجم ضربه ای، قابلیت انقباض و کسر تزریقی) موجب افزایش زمان تمرین می‌شود و به علت خون‌رسانی بهتر به عضلات احساس خستگی کم‌تر می‌شود به طوری که بیمار می‌تواند مسافت بیش‌تری را با درد و مشکلات جسمی کم‌تری طی نماید. بازتوانی ورزشی در پیشگیری و یا حتی معکوس نمودن تغییرات عملکردی، مورفولوژیکی و ساختاری قلب موثر می‌باشد و نه تنها به قلب آسیب نمی‌رساند بلکه این پارامترها را بهبود نیز می‌بخشد، متاسفانه علیرغم اثرات مفید بازتوانی ورزشی میزان مشارکت بیماران در این جلسات بسیار کم (%10-%20) می‌باشد.