در این کتاب، دربارة ماهیت و بنیادهای جغرافیای سیاسی به خصوص در کشورهای اسلامی و ایران بحث شده است. اثر حاضر، براساس ساختار کتب مبانی موجود در جغرافیای سیاسی (داخلی و خارجی) تنظیم شده و تلاش گردیده تا ضمن حفظ چارچوب و محتوای جغرافیای سیاسی به مسائل نوین پدید آمده در چند دهة اخیر در دانش جغرافیای سیاسی جهان توجّه شده و به صورت مصداقی، موضوعات و مولّفه‌های جغرافیای سیاسی در قلمرو جغرافیای سیاسی اسلام و ایران مطالعه شود. فصل اوّل کتاب، شامل تعریف، محتوا و ماهیت علم سیاست، جغرافیای سیاسی و قدرت و نظرات مطروحه در آن است. در فصل دوم، مفهوم جغرافیای ملّت، سیر تحوّل آن در جهان و ایران و دیدگاه‌های ارائه شده در این‌باره بررسی شده است. فصل سوم، مشتمل بر مطالعة سیر شکل‌گیری ناسیوسالیسم در جهان از ابتدا تا کنون و دیدگاه اسلام و مسلمانان در خصوص این پدیدة سیاسی است. در فصل بعد، مفهوم سرزمین، قلمرو ملّی و تمامیت ارضی از نظر جغرافیای سیاسی تشریح شده و در فصل پنجم، مفهوم قلمرو و مرزهای ملّی از دیدگاه اسلام تبیین گردیده است. در فصل ششم، نظریة امّت و تفاوت آن با ملّت در جغرافیای سیاسی اسلام مورد بحث قرار گرفته و در فصل هفتم، نظریة حکومت و دولت در دستگاه فکری جغرافی‌دانان سیاسی، متفکّران علوم سیاسی و اندیشة سیاسی اسلام مطالعه شده است. آخرین فصل کتاب، مشتمل بر تشریح جغرافیای مرز در جهان، ایران و جهان اسلام است.
کتاب بنیادهای نظری جغرافیای سیاسی
دانشگاه تهران
بهادر زارعی
