کتاب مونوگرافی رودبار منجیل و لوشان

آنچه مشخص است از قرن پنجم تا دوره مغول در ماخذ و منابع معتبر، شرح قابل توجهی در مورد حدود و موقعیت گیلان دیده نمی شود. بر طبق اطلاعاتی که حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده میدهد، ایران در عهد پادشاهان مغول شامل 20 بخش بوده که گیلان یکی از آنها بوده است. گرچه در این تقسیم بندی گیلان استان بیستم معرفی شده، اما نباید فراموش کرد که این سرزمین در دوره مغول نیز تابع حکومت مرکزی نبوده و خطه مستقلی محسوب می شده است. در عهد صفویه ایران به 4 والی نشین و 13 بیگلوبیگی نشین تقسیم شده بود. بر طبق مدارک و ماخذ موجود از جمله کتاب نظام ایالات در دوره صفویه، گیلان در دوره مذبور، یکی از ایالات چهارگانه ایران شناخته می شد. در ابتدای دوره صفویه نه تنها گیلان، بلکه سایر ولایات نیز وابستگی اندکی به حکومت مرکزی داشتند. حکام ولایات هر یک مبالغی باج می دادند و گاه نیز در دربار حضور یافته، نسبت به شاه ادای احترام می کردند. از اواسط فرمانروایی شاه طهماسب تلاشهایی شد که فرمانروایان محلی از قدرت برکنار شوند.