کتاب هنر گچ بری مکتب خراسان

در دورۀ مدرن که حقیقت متعالی هنر به صرف تزئینات ظاهری تنزل یافته، توجه بیشتر و جدیتر به هنر سنتی و هنرمندان این حوزه ضروری است. در طول تاریخ هنر، هنرهای سنتی از طریق سنت شفاهی منتقل شده و آموزش یافته است، به این دلیل، متون آموزشی در این زمینه کمتر یافت میشود و قوانین مکتوب و شیونامۀ مدون در روش آموزش این هنرها کمتر در دسترس است.
بنابراین حفظ و زنده نگه داشتن هنرهای سنتی و انتقال آن ها به دنیای مدرن نیازمند تدوین شیوه نامه و متون آموزشی است که با حفظ همۀ شئونات و اصطلاحات خاص این هنرها در طول تاریخ، آن ها را به دورۀ مدرن منتقل کرده و در اختیار هنرمندان و هنرپژوهان جوان معاصر قرار دهد، تا هم هنرمند معاصر از هنر اصیل سنتی بیخبر نماند و هم با روش درست آموزش ببیند و این سنت همچنان ادامه یافته و در اختیار آیندگان قرار گیرد.
هدف از این آموزش علاوه بر حفظ و زنده نگه داشتن این هنر و ارائۀ آن به نسل جدید و آیندگان، معرفی روش های مختلف این هنر جهت مرمت آثار به جای مانده و میراث گرانقدر گذشتگان از یک سو و خلاقیت و توسعۀ این هنر در آینده، از سوی دیگر است. هرچند متون نوشتاری در بیان قوانین این هنرها و حرفه ها، کمتر در دسترس است اما روش های اجرایی این هنرها قانونمند بوده و در سنت آموزش شفاهی آن ها موجود است. بررسی آثار به جامانده و تبدیل سنت شفاهی به روش کتبی و مستندنگاری، میتواند در تدوین این قوانین و شیوه نامه ها موثر باشد.
پژوهش حاضر نیز با عنوان تزئینات در معماری اسلامی (سنتی) به هنر گچبری می پردازد و جهت حفظ مرجعیت این هنر در سبک های رایج ایرانی به آثار و روش استاد ابوالقاسم کمالیزاده، استادکار یگانۀ هنر گچبری در حوزۀ خراسان که هم خود شاگرد استاد کار معروف اصفهانی است و هم در نیم قرن گذشته، اغلب استادکاران این حرفه در این منطقه از شاگردان وی بوده اند، اختصاص یافته است.
گچبری با وجود قدمت تاریخی در منطقۀ خراسان، پس از ادوار فراموشی در دوره معاصر با حضور استاد کمالی زاده احیاء و رونق یافت، وی که از دوران نوجوانی جهت آموختن این هنر و حرفه راهی اصفهان که همچنان مهد هنرهای سنتی ایرانی به ویژه معماری سنتی است می شود و در محضر یکی از اساتید بنام آن زمان، مرحوم استاد حسین مطیفی (مشهور به حاج حسین اصفهانی) شاگردی کرده و پس از سال ها همراهی استاد در اصفهان، تهران و مشهد، هنر از یاد رفتۀ گچبری را دوباره در حوزۀ خراسان زنده می کند.
استاد کمالی زاده از آن پس با تعلیم و تربیت شاگردان متعدد در این حوزه که برخی از آن ها اینک خود از استادکاران ماهر و معروف به شمار می آیند این حوزۀ هنری را رونق مجدد می بخشد.