کتاب فلسفه تطبیقی چیست؟

در این رساله سعی بر این بوده است که مشکل چیستی فلسفه تطبیقی طرح شود. اصل مطلب همین است و اگر در آن مواردی از تطبیق فلسفه ها می بینید مثال و نمونه است. در همه این مثالها و موارد سعی شده است که اولا طرح کلی تاریخ فلسفه با اختلافها و تضادهای آن محفوظ بماند ثانیا اختلافها و اشتراکها در زمان و تاریخ فهم شود. اهمیت این تلقی این است که در آن ممکن است نسبت ما با فلسفه و نیازی که به آن داریم تا حدی روشن شود اروپا و به طور کلی غرب به وضع کنونی و منزل اخیر تاریخی خود می اندیشد. جهان در راه توسعه نیز چه بخواهد و چه نخواهد پیوستگی ناگزیر و ضروری با غرب دارد این جهان هم میتواند تأمل کند که چگونه در راه تجدد وارد شده و در این راه چگونه سیر کرده و به کجا رسیده و آینده اش چیست حتی اگر بخواهد پیوند خود را از تجدد ببرد که ما هنوز در این باب اصلا فکر نکرده ایم و هنوز نمیتوانیم فکر کنیم باید به وضع کنونی و مقام و موقعی که در تاریخ دارد بیندیشد. این مهمترین مسئله در فلسفه کنونی ماست و هر چه از فلسفه و در فلسفه می آموزیم اگر با این قضیه پیوند بیابد مطالب علمی صوری و انتزاعی است که شاید آموختنش مغتنم باشد اما مسائل زمان با آن حل نمیشود درک زمان و وضع کنونی مستلزم یاد گذشته و تعلق به آینده است زمان گذشتنی نیست بلکه دوام وجود است برای درک این دوام باید در آنچه می گذرد و آنچه باقی میماند و دوام مییابد تأمل کرد فلسفه تطبیقی شانی از این تأمل است نه اینکه حوزه هایی از پژوهش در کنار فلسفه علم فلسفه تربیت فلسفه تاریخ و... باشد. به عبارت دیگر فلسفه تطبیقی یک رشته تخصصی در درسهای دانشگاه نیست که کسانی بیایند و در کنار کسانی که همت خود را مصروف فلسفه قدیم یا جدید و اخلاق و ما بعد الطبیعه و وجود شناسی و شناخت شناسی و فلسفه علم و فلسفه تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت و... میکنند به فلسفه تطبیقی بپردازند فلسفه تطبیقی با تأمل و تحقیق در همه این حوزه ها قوام مییابد یعنی کار عمده و اساسی فلسفه زمان ما، فلسفه تطبیقی است.
در این دفتر، چنان که پیش از این نیز گفته ایم سعی شده است که با تحلیل مفهوم رایج و متداول فلسفه تطبیقی راهی به وصف و بیان تاریخی آن گشوده شود. از آنجا که هنوز به درستی نمیتوان در کی روشن از فلسفه تطبیقی داشت زیرا جزئی از تاریخ پایان فلسفه است و پایان فلسفه را به آسانی نمیتوان درک (کرد کسی که مدعی است که راهی به آن دارد باید با طرح مسائل و بحث در آنها مثالهایی از نگاه تطبیقی به فلسفه بیاورد.