تاکنون دربارۀ حافظ کمتر گفته شده که او متفکر اجتماعی یا مصلح اجتماعی است. حافظ از آن روی مصلح اجتماعی است که با آفت های اجتماعی سروکار دارد؛ یعنی دردها و فسادها و آسیب ها را تا اعماق می شناسد و جراح وار به نیشتر انتقاد می شکافد و آنگاه به مهربانی مرهم می نهد. در طول تاریخ ادبیات فارسی غیر از عصر جدید، یعنی از رودکی، منوچهری و فردوسی به این طرف، چنین شاعری نداریم. در دنیای قدیم اصلا مسائل اجتماعی را یا نمی دیدند یا ناگفته می گذاشتند و چنین هشیاری ها و حساسیت ها در افق فرهنگ ما کمتر مطرح بوده است که شاعری این اندازه به آفات اجتماعی بپردازد.
پاتیزه