شمس الملوک مصاحب (۱۲۹۲ در تهران - ۱۳۷۶) شاعر ، نویسنده ،مترجم و از نخستین سناتورهای زن مجلس سنای ایران بود. او جزو نخستین گروه زنان ایرانی که به دانشگاه رفتند نیز هست؛ و به همراه عباس یمینی شریف از نویسندگان کتاب درسی «دارا» و «اذر» در سال ۱۳۳۹ است.شمس الملوک مصاحب که در خانواده ای فرهنگی، در کنار برادرش غلامحسین مصاحب (ریاضی دان و دانشنامه نویس) و خواهرش اشرف الملوک مصاحب (پزشک) رشد کرده بود،در مدرسه ناموس تحصیل کرد و برای ادامه تحصیل به دانشسرای عالی و پس از آن، دانشگاه تهران رفت و در سال ۱۳۲۲ در رشته ادبیات فارسی دکترا گرفت. موضوع رساله دکترای وی «ادبیات غنایی» بود که با درجه عالی به تصویب رسید. سپس برای ادامه تحصیل در رشته تعلیم و تربیت به دانشگاه های کانادا و آمریکا رفت. شمس الملوک مصاحب پنج هزار بیت شعر سروده است ولی دیوانش چاپ نشده است. البته قطعه هایی از او در تذکره ها آمده است از جمله: «هدیهٔ مادر»، «چنگ گسسته» و «یار مهربان».برخی از مشاغلی که شمس الملوک مصاحب در طول زندگی خود برعهده داشت عبارتند از: سرپرستی ماهنامه «زندگی روستایی»، ریاست چند دبیرستان دخترانه مهم تهران مانند دبیرستانهای «پروین»، «شاهدخت» و «نوربخش»، مشاور وزیر آموزش و پرورش در امر مبارزه با بی سوادی، معاونت وزارت آموزش و پرورش، ریاست قسمت فرهنگی بنیاد پهلوی، ۱۷ سال سناتوری در مجلس سنای ایران. آرشیو سخنانی او در مجلس سنا دربارهٔ «لزوم جلوگیری از نمایش فیلمهای مبتذل» در کتاب «اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران (۱۳۰۰–۱۳۵۷ هـ. ش)» موجود است.
