حدود 20 سال پیش در 26 ژوئن 1997، انتشاراتی کوچک در انگلستان، اولین کتاب از نویسنده ای ناشناخته را به چاپ رساند. نویسنده ی این داستان، مادری تنها بود که هفت سال قبل، زمانی که در قطار گیر افتاده بود، ایده ی نوشتن داستان به ذهنش رسیده بود.
این نویسنده، جی. کی. رولینگ بود که شاید نمی دانست با نوشتن کتاب «هری پاتر و سنگ جادو» به زودی قرار است دنیای ادبیات را جادو کند!
بسیاری از دوستداران ادبیات نمی دانند که کار رولینگ در دنیای ادبیات به ساختن دنیای هری پاتر محدود نمی شود. پس از بررسی نکاتی جذاب درباره ی هری پاتر، در قسمت دوم مقاله به آثار متأخرتر رولینگ می پردازیم و در بخش پایانی، با زندگی رولینگ، زنی که دنیای ادبیات فانتزی را دگرگون کرد، بیشتر آشنا می شویم.
هری پاتر توانست فرهنگ بسازد
هری پاتر خیلی زود به پدیده ای همه جانبه تبدیل شد که در یک مقاله ی کوتاه نمی توان به همه ی ابعاد تأثیرگذاریِ آن پرداخت. بله، درست همان زمان که دنیای ادبیات کودک و نوجوان به تغییری بزرگ نیاز داشت، هری پاتر از راه رسید و علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن فرهنگ عامه، خودش فرهنگ جدیدی ساخت. هری پاتر توانست مدل کسب و کار را در انتشار کتاب کودک و نوجوان تغییر دهد و یک نسل را با این ایده پیوند بزند که این امکان وجود دارد که با فرهنگ مورد علاقه ی خود ارتباط برقرار کنید: درباره اش بنویسید، برایش موسیقی بسازید و از طریقش کسب و کار مفصلی راه بیندازید.
چرا بزرگسالان هم عاشق هری پاتر می شوند؟
مطالعه ای در سال 2012 نشان داد که 55 درصد از رمان های هری پاتر توسط بزرگسالان خریداری شده است. اما علت این استقبال چیست؟ رولینگ در کتاب های هری پاتر، طرح و توطئه ای پیچیده را با راز و رمز و فانتزی حماسی ترکیب می کند و شخصیت ها را در مدرسه ای شبانه روزی می پروراند. نتیجه ی این ترکیب، آن قدر لذت بخش است که سن و سال نمی شناسد. اسرارآمیز بودن داستان و حل معماهای آن، آن قدر برای خواننده خوشایند است که باعث می شود مخاطب، لحظه به لحظه سرعتش را در خواندن صفحات کتاب بیشتر کند. نمادها و اسطوره ها در قلمروی رمان های هری پاتر، مخاطب را جادو می کند، در حالی که، ساختار مدرسه ی شبانه روزی و شخصیت های آشنا و دوست داشتنی آن، این داستان جادویی را به دنیای واقعی پیوند می دهد. این ارتباط، آن قدر مؤثر پیش می رود که مرگ ناگهانی شخصیت ها می تواند عمیقاً بر خواننده تأثیر بگذارد و به او درباره ی تجربه ی از دست دادن، بیاموزد. بنابراین، اگر شما هم از آن دسته بزرگسالانی هستید که نمی خواهید تجربه ی لذت بردن از داستانی رازآمیز و غرق شدن در دنیایی جدید را از دست بدهید، خواندن رمان های هری پاتر، از هر نظر، گزینه ی مناسبی به نظر می رسد.
هری پاتر چگونه بازار نشر را دگرگون کرد؟
جی. کی. رولینگ با نوشتن «هری پاتر» و خلق دنیای جادویی آن، بازار نشر ادبیات فانتزی معاصر را به دو دوره ی زمانی تقسیم کرد: پیش از هری پاتر و پس از هری پاتر.
کتاب های هری پاتر راه را برای نوشتن رمان های طولانی موفق برای کودکان و نوجوانان هموار کردند. پیش از هری پاتر، تصور رایج این بود که کودکان و نوجوانان، تمرکز لازم برای خواندن داستان های طولانی و چندجلدی را ندارند و پدر و مادرها دوست نداشتند برای کتاب هایی هزینه کنند که بچه ها قرار بود بعد از خواندن چند صفحه، کنارشان بگذارند. اما هری پاتر به چنان نیروی فرهنگی قدرتمندی تبدیل شد که طرفداران دو آتشه ی آن روز به روز گسترش پیدا کردند و صف های خرید این کتاب در روزهای اول پس از انتشار، طولانی و طولانی تر شد. فرهنگی که در آن، کلمه ی پاترهِد (Potterhead) به معنی «شیفته ی هری پاتر» راهش را در لغتنامه ها باز کرد. بنابراین، جی. کی. رولینگ ثابت کرد که اگر کتابی جذابیت داشته باشد، طولانی بودن آن به هیچ عنوان، عاملی بازدارنده نیست و بچه های کم سن و سال را می توان ساعت ها پای خواندن کتاب نشاند.
به علاوه، کتاب های هری پاتر، ادبیات کودک و نوجوان را به نیرویی تبدیل کرد که مقاومت در برابر آن عملاً بی فایده بود. پیش از هری پاتر، ادبیات کودک و نوجوان آن قدرها جدی گرفته نمی شد. اما هری پاتر نشان داد که چه نیروی حیات بخشی در دل ادبیات فانتزی جریان دارد. نیرویی که هالیوود را به سمت اقتباس از این رمان های پرفروش سوق داد و به خلق بازی های ویدیویی، اسباب بازی ها، وب سایت ها و شبکه های اجتماعی با محوریت این داستان، منجر شد.
7 دلیل صاف و ساده برای خواندن هری پاتر
1. هاگوارتز
مدرسه ای پر از میراث تاریخی، راهروهای مخفی، پلکان متحرک، گوی های پر زرق و برق، لباس ها و جشن های بی پایان. بودن در هاگوارتز، همان تجربه ای است که در مدارسمان نداشته ایم: جادو!
2. موجودات جادویی
سگ سه سر بزرگی به نام «فلافی»، «تسترال» (موجوداتی اسب مانند و جادویی که قابلیت پرواز دارند)، باسیلیسک مرگبار و عنکبوتی به نام «آراگوگ»، تنها قطراتی از اقیانوس تخیلات رولینگ هستند. تنها با خواندن سطر به سطر مجموعه رمان های هری پاتر است که می توان در این اقیانوس واقعی شنا کرد.
3. توصیفاتی دقیق از جزئیات
یکی از دلایل دوست داشتنی بودن مجموعه داستان های هری پاتر، توجه نویسنده به جزئیات و شرح ظواهر و لباس های کاراکترهاست. توضیحاتی که از زخم روی صورت هری، عینک شکسته ی او و چشمانش داده می شود، برای همیشه در ذهن مخاطب می ماند. این در حالی است که به جزئیات درونیات شخصیت ها نیز به همان میزان و حتی بیشتر، بها داده می شود.
4. جهانی کامل به وسعت تخیل
در جهان رولینگ، هیچ سنگی بی اجازه ی او تکان نمی خورد. دنیای جادوگرانه ی هری پاتر با وجود این که از دنیایی که در آن زندگی می کنیم دور به نظر می رسد، کاملاً آشنا و قابل اعتماد است. این قابلیت منحصر به فرد رولینگ است که حتی برای توصیف روزمره ترین کارها در دنیای جادوگران، تمهیدی اندیشیده است.
جالب است بدانید روند کشف و شهود، بعد از پایان رمان ها نیز می تواند ادامه بیابد. «پاترمور» pottermore برای همین منظور است! ]«پاترمور» یک وب گاه تعاملی و شرکت نشر دیجیتال، سرگرمی و خبری متعلق به جی. کی. رولینگ است که ناشر دیجیتال جهانی کتاب های هری پاتر و دیگر آثار دنیای جادویی رولینگ و تجربه ای برای مخاطبان و طرفداران هری پاتر است تا بتوانند تحصیل در هاگوارتز و اتفاقات داستان ها را خودشان به شخصه تجربه کنند.
5. علاقه مند کردن بچه ها به خواندن کتاب
از آن جا که کتاب ها، قبل از فراگیری عصر اینترنت منتشر شدند، نقش بسیار مهمی در علاقه مند کردن کودکان و نوجوانان سراسر دنیا به ادبیات ایفا نمودند. در واقع، فروش مجموعه کتاب های هری پاتر (بدون در نظر گرفتن ترجمه) بیش از 450 میلیون نسخه برآورد شده است. هم چنین، اگر از احتمال دوباره و دوباره خواندن رمان ها توسط هواداران به سادگی نگذریم، از تأثیرگذاری این مجموعه رمان بر ادبیات، شگفت زده خواهیم شد.
6. آموزه های صدر در صد انسانی
شگفت انگیزی این رمان ها به سبب جادوست، ولی آن چه این کتاب ها را ارزشمند می کند، پرداختن به کیفیت های انسانی و ذات رفتارهای آدم هاست. شجاعت، وفاداری – که در شخصیت «اسنیپ» به بهترین شکل دیده می شود – و اعتماد به شهود خود و اطرافیان نزدیکمان، اساس آموزه های هری پاتر هستند.
7. جملات ماندگار
اگرچه در مجموعه ی هری پاتر، طرح داستانی در مرکز توجه است، نباید از زیبایی نگارش آن غافل شویم. بخش های زیادی از کتاب قابلیت تبدیل شدن به نقل قول را دارند و می توانیم در دوره های مختلف زندگی مان با آن ها همذات پنداری کنیم. مثلاً این که:
سِیر کردن در دنیای خیالات و فراموش کردن زندگی، کاری را پیش نمی برد.
یا این جمله ی بی نظیر:
خوشبختی در تاریک ترین لحظات زندگی به سراغ انسان می‌آید، فقط کافی است طالب نور باشیم
معرفی و خرید مجموعه داستان های هری پاتر
کتاب درسی هاگوارتز را بخوانید
رولینگ، کتاب «جانوران شگفت انگیز و زیستگاه آن ها» را در سال 2001 نوشت. این کتاب در اصل قرار بود کتابی درسی متعلق به هری باشد که در اولین رمان از مجموعه، به نام «هری پاتر و سنگ جادو» آن را در مدرسه مطالعه می کند. در این کتاب، به جزئیات سفرهای اکتشافی به پنج قاره در سراسر دنیا برای دستیابی به 85 گونه ی جادویی پرداخته شده است. رولینگ، نام مستعار «نیوت اسکمندر» را به جای اسم واقعی خود به عنوان نویسنده ی این کتاب برگزیده است.
چیزهایی که احتمالاً درباره ی خالق هری پاتر نمی دانید
خالق شخصیت هری و هری پاتر تا ابد به هم متصل اند، چرا که جی. کی. رولینگ، تاریخ تولد خود را به او داده است: 31 جولای. اما این نویسنده ی بزرگ پیش از موفقیت جهانی اش، گذشته ی سخت و دردناکی داشته است. زندگی رولینگ، ترکیبی از شیرینی و تلخی هایی است که همه ی ما کم و بیش با آن ها دست و پنجه نرم می کنیم.
از دست دادن مادر در 25 سالگی
رولینگ مادرش را در 25 سالگی از دست داد. مادر رولینگ به دلیل بیماری، پیش از چاپ اولین رمان از مجموعه داستان های هری پاتر درگذشت.
قطع ارتباط با پدر
رابطه ی رولینگ با پدرش همیشه پیچیده بوده و او معمولاً از صحبت در این باره پرهیز کرده است. اما رولینگ در مصاحبه ای با نیویورکر در سال 2012 اشاره کرد که از سال 2003 با پدرش، پیتر رولینگ حرف نزده است. او در این باره می گوید: «به مدت 9 سال است که با پدرم هیچ ارتباطی ندارم. هیچ وقت ارتباطم با پدرم ساده نبود.» او می گوید شروع یکی از مسائلی که موجب فروپاشی ارتباطشان شده، در دسامبر 2003 اتفاق افتاد: پدر رولینگ، اولین نسخه ی هری پاتر را که دخترش برایش امضا کرده و به عنوان هدیه ی روز پدر به او داده بود به همراه یکی از طراحی های دستی رولینگ از موجودی جادویی، به فروش می گذارد که به قیمت 48000 دلار به فروش می رسد!
دوره های افسردگی
رولینگ چندین بار برای درمان افسردگی خود تلاش کرده است. دوره ی اول افسردگی او زمانی بوده که «هری پاتر و سنگ جادو» را می نوشت و در حال بزرگ کردن دخترش در فقر زندگی می کرد و دوره ی دوم، وقتی است که به شهرت زیادی رسید. او در این باره می گوید:
کار به حدی بالا گرفته بود که فکر خودکشی به سرم زده بود؛ این طور نبود که فقط کمی حال روحی ام خراب باشد. در اواسط بیست سالگی شرایطم خیلی بد بود و از نظر روحی واقعاً به هم ریخته بودم.»
انتخاب نام دخترش
رولینگ نام دخترش را به سبب علاقه اش به «جسیکا میتفورد» نویسنده و فعال انگلیسی، «جسیکا» گذاشت. زمانی که «رولینگ» 14 ساله بود، خاله ی بزرگش خاطرات ژورنالیستی «میتفورد» را به او هدیه داد و او در لحظه، این نویسنده را به عنوان قهرمان خود برگزید.
اولین رمان غیرفانتزی
«خلأ موقت» اولین کتاب جی. کی. رولینگ برای مخاطبین بزرگسال به حساب می آید. در این کتاب، خبری از جادو نیست و در عوض با کسانی مثل خاله ی هَری، «پتونیا» سر و کار داریم: افرادی خودخواه، کوته بین و قضاوتگر که در دل داستانی رئالیستی و سیاه گنجانده شده اند.
تخلص «رابرت گالبریث»
پس از نوشتن مجموعه داستان «هری پاتر»، رولینگ تخلص «رابرت گالبریث» را برای خود برگزید و شروع به نوشتن رمان های جنایی کرد. اولین آن ها «آوای فاخته» نام دارد که در سال 2013 منتشر شد.
نقش پر رنگ در خیریه
رولینگ، یک روز در هفته را به طور کامل صرف امور خیریه می کند. او یک فعال حقوق بشر به تمام معناست و تا به حال، میلیون ها دلار را در راه امور خیر صرف کرده و به همین دلیل نام او دیگر در لیست میلیاردرهای فوربز «Forbes» جایی ندارد.
نویسنده ی محبوب رولینگ
نویسنده ی مورد علاقه ی رولینگ، «جین آستین» است. او در این باره می گوید:
کتاب «اما» را حداقل 20 بار خوانده ام. همه ی آثار این نویسنده را مطالعه کرده ام و آنقدر مجذوب داستان هایش هستم که تعداد بارهایی که کتاب هایش را خوانده ام از دستم در رفته است!
بزرگ ترین جادو: قدرت تصور و خیال
زندگی رولینگ و داستان های او، مدرسه ای برای هر مخاطب است و او را به یافتن خویشتن برتر خود ترغیب می کند. رولینگ می گوید:
ما برای تغییر دنیا به جادو نیاز نداریم، ما همه ی قدرت ها را پیشاپیش در درون خود داریم: قدرت تصور جهانی بهتر.
