کتاب مورخان و امر قدسی

دشوارۀ نسبت مورخان با امر قدسی موضوعی است که تاکنون تاریخ‌ورزان ایرانی چندان دربارۀ آن تأمل و مداقه نکرده‌اند. این در حالی است که پژوهشگران تاریخ به‌ویژه در دو حوزۀ مطالعاتی تاریخ اسلام آغازین و تاریخ انقلاب اسلامی به صورت جدّی و ملموس با آن درگیرند. مسکوت گذاشتن این مسئله، مشکلی را حل نمی‌کند. در این میان بیشترین آسیب هم به دانش تاریخ و پژوهش‌های مربوط به آن می‌رسد زیرا ناآگاهی معرفتی دربارۀ حدود و ثغور دانش تاریخ و نیز توانایی‌ها و قابلیت‌های علمی این رشته، میدان را برای ورود نامشروع معارف دیگر در مطالعات تاریخی و به بیراهه کشاندن آنها فراهم می‌کند. تاریخ‌ورز باید نیک آگاه باشد معرفت متعلّق او توانایی توصیف و تبیین علمی چه موضوعاتی را دارد و اسناد و مدارک تاریخی در این مسیر تا کجا می‌توانند دستگیر او باشند. اشراف به این مشکله‌ها مستلزم برخورداری از درک درست دربارۀ ماهیت معرفت تاریخی و مختصات علمی بررسی‌های تاریخی است. دشوارۀ نسبت مورخان با امر قدسی موضوعی است که تاکنون تاریخ‌ورزان ایرانی چندان دربارۀ آن تأمل و مداقه نکرده‌اند. این در حالی است که پژوهشگران تاریخ به‌ویژه در دو حوزۀ مطالعاتی تاریخ اسلام آغازین و تاریخ انقلاب اسلامی به صورت جدّی و ملموس با آن درگیرند. مسکوت گذاشتن این مسئله، مشکلی را حل نمی‌کند. در این میان بیشترین آسیب هم به دانش تاریخ و پژوهش‌های مربوط به آن می‌رسد زیرا ناآگاهی معرفتی دربارۀ حدود و ثغور دانش تاریخ و نیز توانایی‌ها و قابلیت‌های علمی این رشته، میدان را برای ورود نامشروع معارف دیگر در مطالعات تاریخی و به بیراهه کشاندن آنها فراهم می‌کند. تاریخ‌ورز باید نیک آگاه باشد معرفت متعلّق او توانایی توصیف و تبیین علمی چه موضوعاتی را دارد و اسناد و مدارک تاریخی در این مسیر تا کجا می‌توانند دستگیر او باشند. اشراف به این مشکله‌ها مستلزم برخورداری از درک درست دربارۀ ماهیت معرفت تاریخی و مختصات علمی بررسی‌های تاریخی است. مجموعۀ جستارهای پیش‌رو می‌کوشد تأمّلات نظری نویسندگان را در مسئلۀ یادشده با خوانندگان فرزانه به اشتراک بگذارد تا به سهم خود گام کوچکی برای غنای ادبیات موضوع در جامعۀ علمی کشورمان به‌ویژه نزد تاریخ‌ورزان آکادمیک بردارد.