انسان ها، به مانند هم فکر نمی کنند، شبیه هم احساس نمی کنند، و به مانند هم رفتار نمی کنند، زیرا به مانند یکدیگر نیستند. در واقع، انسان ها دارای درجات متفاوت از آگاهی هستند. تعدادی ناآگاه، تعدادی کم آگاه و تعدادی از آگاهی زیادی برخوردار هستند. هر چقدر انسان ها در هر جامعه ای، ناآگاه تر باشند منفعل تر یا به زبانی، فرد هستند و محصور و مطیع ساختار خواهند بود. بر عکس هر چقدر انسان ها از آگاهی بیشتری برخوردار باشند، به سمت سوژه شدن یا بازیگری خلاق در مقابل ساختارها بوده و مطیع بی چون و چرای خواسته های ساختارها نخواهند بود. در نتیجه، ساختارها پویاتر شده و پیشرفت و توسعه پایدار محصول آن جامعه خواهد شد. عامل کلیدی که در آگاه شدن یا سوژه شدن انسان ها نقش مهمی ایفا می کند، نقش فرهنگ غنی یا سرمایه فرهنگی آنها می باشد.
کتاب انسان سوژه گونه
اندیشه احسان
مرتضی منادی
